Διεκδικούμε μια νέα αγροτική πολιτική

>> Του Νάσου  Γιακαλή, Περιφερειάρχη Βορείου Αιγαίου

Η νέα προγραμματική περίοδος του 2014-2020 έρχεται σε μια πολύ κρίσιμη περίοδο για τη χώρα. Η παρατεταμένη ύφεση και τα πρωτοφανή ποσοστά ανεργίας που αντιμετωπίζουμε απαιτούν στοχευμένες θεσμικές παρεμβάσεις.

Πεποίθησή μας είναι ότι είναι πλέον επείγουσα η παραγωγική ανασυγκρότηση του τόπου μας μέσα από την ενίσχυση νέων, εξωστρεφών και καινοτόμων τομέων παραγωγικής δραστηριότητας. Ειδικά στον τομέα της αγροτικής παραγωγής, η συρρίκνωση των εισοδημάτων και η μειωμένη ανταγωνιστικότητα των παραδοσιακών μας προϊόντων απαιτούν νέες προσεγγίσεις που θα δώσουν μια νέα ώθηση στη χώρα.

Η νέα προγραμματική περίοδος αποτελεί για τις Περιφέρειες την μεγαλύτερη πρόκληση για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κοινωνικής και οικονομικής κρίσης και την ώθηση της πραγματικής οικονομίας. Με ποσοστά ανεργίας των νέων που ξεπερνούν το 60%  οι Περιφέρειες με τις προτάσεις και θέσεις τους θέλουν να συμβάλλουν αποφασιστικά στην κοινή αναπτυξιακή μας προσπάθεια.

Η παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας ειδικά στον τομέα της αγροτικής ανάπτυξης πρέπει να στηρίζεται:

-         Στην αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων κάθε Περιφέρειας, μέσω του περιφερειακού σχεδιασμού.

-         Στην δημιουργία των κατάλληλων δομών που θα υπηρετούν την νέα αυτή στρατηγική, με βασικό στόχο την εξαφάνιση των γραφειοκρατικών στρεβλώσεων και την πλήρη διαφάνεια.

-         Στην επείγουσα και κατά προτεραιότητα ενίσχυση της επιχειρηματικότητας των νέων αγροτών.

Λαμβάνοντας υπόψη τη μέχρι σήμερα εμπειρία, τις αρμοδιότητες και το θεσμικό ρόλο των φορέων που εμπλέκονται στα θέματα αγροτικής ανάπτυξης (Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης, Αποκεντρωμένες Διοικήσεις και Περιφέρειες) καθώς και κριτήρια που άπτονται της ορθολογικής διαχείρισης των συγχρηματοδοτούμενων προγραμμάτων και της αποτελεσματικότητας των παρεμβάσεων η κατάρτιση από τις Περιφέρειες 13 ΠΕΠ Αγροτικής Ανάπτυξης στη βάση ενός εθνικού πλαισίου που θα καταρτιστεί από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης θεωρείται απολύτως αναγκαία για την αποφυγή επικαλύψεων και κατακερματισμού των αναπτυξιακών πρωτοβουλιών και την προώθηση ολοκληρωμένων πολυετών και πολυτομεακών αναπτυξιακών παρεμβάσεων.

Με τον τρόπο αυτό εξασφαλίζεται ο επιτελικός χαρακτήρας του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης αλλά και η ανάγκη εξειδίκευσης των παρεμβάσεων ανάλογα με τις ανάγκες κάθε Περιφέρειας. Οι Περιφέρειες θα καταρτίσουν τα ΠΕΠ Αγροτικής Ανάπτυξης στη βάση των αρμοδιοτήτων τους, ενώ το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης  θα έχει τον αναγκαίο επιτελικό ρόλο χαράσσοντας εθνικό στρατηγικό σχεδιασμό και τις γενικές κατευθύνσεις για την αγροτική ανάπτυξη της χώρας.

Προς την κατάρτιση 13 περιφερειακών προγραμμάτων συνηγορούν και οι προβλέψεις του νέου Κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τα προγράμματα που θα χρηματοδοτηθούν από το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ). Σύμφωνα με αυτόν τα κράτη μέλη έχουν δύο επιλογές σχετικά με την αρχιτεκτονική των προγραμμάτων αγροτικής ανάπτυξης. Είτε να καταρτίσουν ένα ενιαίο πρόγραμμα για ολόκληρη την επικράτειά τους, είτε δέσμη περιφερειακών επιχειρησιακών προγραμμάτων αγροτικής ανάπτυξης. Για τα κράτη μέλη που θα επιλέξουν να υποβάλλουν περιφερειακά προγράμματα, ο Κανονισμός δίνει τη δυνατότητα κατάρτισης και ενός εθνικού πλαισίου που θα περιλαμβάνει κοινά στοιχεία των περιφερειακών προγραμμάτων.

Στο πλαίσιο αυτό προτείνουμε :

·       Αποτελεσματικότερο προγραμματισμό σε επίπεδο Περιφέρειας με στόχους, προτεραιότητες και κατανομή πόρων που δεν θα βασίζονται αποκλειστικά σε οριζόντιες πολιτικές, αλλά θα αναδεικνύουν τις ιδιαιτερότητες της κάθε Περιφέρειας και θα αξιοποιούν τα συγκριτικά πλεονεκτήματά της. Η πραγματική γνώση των περιφερειακών και τοπικών αναγκών και συνθηκών αποτελεί προϋπόθεση για την έξυπνη εξειδίκευση των προγραμμάτων της επόμενης προγραμματικής περιόδου.

·       Διασφάλιση του συντονισμού μεταξύ των επιμέρους πολιτικών και της συμπληρωματικότητας των παρεμβάσεων, καθώς και οι 13 Περιφέρειες θα διαχειριστούν και τις παρεμβάσεις του ΕΤΠΑ και του ΕΚΤ. Επομένως θα συντονίσουν και θα διασφαλίσουν ευκολότερα τη συμπληρωματικότητα των παρεμβάσεων των Ταμείων.

·       Αποτελεσματικότερο συντονισμό των προγραμμάτων Leader (που στην επόμενη προγραμματική περίοδο θα είναι πολυταμειακά) με τα Προγράμματα των Διαρθρωτικών Ταμείων σε περιφερειακό επίπεδο.

Σε ότι αφορά τη Διαχείριση των Προγραμμάτων:

·       Διασφάλιση ορθολογικής διαχείρισης σε περιφερειακό επίπεδο από τις υφιστάμενες Διαχειριστικές Αρχές, οι οποίες διαθέτουν εμπειρία στη διαχείριση προγραμμάτων κατά τις δύο τελευταίες προγραμματικές περιόδους και έχουν διαχειριστεί αποτελεσματικά τους αντίστοιχους άξονες προτεραιότητας αγροτικής ανάπτυξης του Γ΄ ΚΠΣ. 

·       Περιορισμό του διαχειριστικού κόστους, δεδομένου δεν θα απαιτηθεί η σύσταση νέων δομών

·       Αποτελεσματική διαχείριση μικρών και μεγάλων δημοσίων έργων, λόγω της μεγάλης εμπειρίας των υφιστάμενων Διαχειριστικών Αρχών αλλά και της γνώσης των τοπικών συνθηκών και της στενής μακροχρόνιας συνεργασίας με τους δικαιούχους της συγκεκριμένης κατηγορίας έργων (ΟΤΑ, Τεχνικές Υπηρεσίες Περιφέρειας κ.λπ.).

·       Η επαρκής γνώση των περιφερειακών και τοπικών συνθηκών και αναγκών αποτελεί σημαντικό πλεονέκτημα σε ότι αφορά τη διαδικασία αξιολόγησης των τοπικών προγραμμάτων (αποτελεσματικότερες και ταχύτερες διαδικασίες) καθώς και τη διαδικασία διαχείρισης και ελέγχου των ενδιάμεσων φορέων (Αναπτυξιακών Εταιρειών).

Σε ότι αφορά την υλοποίηση των Προγραμμάτων:

·       Βέλτιστη αξιοποίηση του δικτύου των υπηρεσιών της περιφέρειας που έχουν ενεργή εμπλοκή στις δράσεις αγροτικής ανάπτυξης.

·       Οι δικαιούχοι των δράσεων που αφορούν σε δημόσιες υποδομές στην πλειοψηφίας τους εδρεύουν στις περιφέρειες και όχι κεντρικά

·       Ευχερέστερη πρόσβαση των δυνητικών δικαιούχων και ωφελούμενων των δράσεων στις πηγές χρηματοδότησης.

Η επιλογή της υποβολής 13 Περιφερειακών Προγραμμάτων, όπως αναλύθηκε παραπάνω, ενσωματώνει το σύνολο των κρίσιμων σημείων που αφορούν στη διακυβέρνηση των προγραμμάτων και αναδεικνύονται στη πρόταση των Υπηρεσιών της Επιτροπής για τη Συμφωνία Εταιρικής Σχέσης στην Ελλάδα την περίοδο 2014-2020 (κείμενο θέσεων της Ε.Ε. για την επόμενη προγραμματική περίοδο). Εξασφαλίζει το συντονισμό μεταξύ των πολιτικών και τη συμπληρωματικότητα των παρεμβάσεων, το αίσθημα ιδιοκτησίας, την εγγύτητα στη λήψη αποφάσεων, την αποτελεσματικότητα των παρεμβάσεων και την ορθή και διάφανη χρηματοοικονομική διαχείριση και υπευθυνότητα.

Έχοντας απόλυτη συναίσθηση της κρισιμότητας της περιόδου που διανύουμε και το ρόλο που καλείται να διαδραματίσει ο πρωτογενής τομέας για την ανάκαμψη της Οικονομίας, θεωρούμε ότι πρέπει να αποφευχθούν νέοι πειραματισμοί και η Ελληνική Πολιτεία να εμπιστευθεί τις αιρετές Περιφέρειες για την υλοποίηση του νέου Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης, αποδεικνύοντας στην πράξη την επιδιωκόμενη αποκέντρωση, αλλά και την αποφασιστικότητά της να κινηθεί με διαφορετικό βηματισμό την περίοδο 2014-2020.