Αντιρατσιστικό μήνυμα από τη Χίο

Στις 8 και 9 Ιουνίου πραγματοποιήθηκε  με απόλυτη επιτυχία το 2ο αντιρατσιστικό φεστιβάλ στο νησί της Χίου σε μια περίοδο που από κάθε άποψη σηματοδοτεί την αναγκαιότητα κοινωνικής απεύθυνσης με όρους ενεργητικού αντιρατσισμού τόσο σε επίπεδο νοημάτων όσο και δράσεων. Η υπάρχουσα ζοφερή πραγματικότητα που καθημερινά βιώνεται με δραματικό τρόπο από την πλειοψηφία της κοινωνίας, ως ένα ακόμη σύμπτωμα της συστημικής κρίσης, φαίνεται να δημιουργεί τις κατάλληλες προϋποθέσεις μετατόπισης της επίσημης ρητορικής σε όλο και πιο ακροδεξιές θέσεις δημιουργώντας ασφυκτικές κοινωνικές συνθήκες.

Αποτελεί κοινοτοπία η διαπίστωση της όξυνσης ρατσιστικών συμπεριφορών τόσο στη δημόσια σφαίρα όσο και στην ιδιωτική. Ωστόσο η ερμηνεία των αιτίων του νεο-φασισμού και κυρίως η ανοχή σε ρατσιστικές ιδέες και πρακτικές, από μεγάλο μέρος των υπηκόων, δεν μπορεί να αποδοθεί απλά και μόνο στην κρίση και τα συμπτώματα της. Και αυτό το γνωρίζουν πολύ καλά οι μετανάστες εδώ και 20 τουλάχιστον χρόνια. Ειπωμένο αλλιώς, η κατάσταση που έχει διαμορφωθεί στο εσωτερικό της ελληνικής κοινωνίας (και συνεχίζει να διαμορφώνεται) μοιάζει σαν να έχει ανοίξει ο ασκός του ρατσιστικού οχετού που βρισκόταν εν υπνώσει ή πιο σωστά σε περιορισμό. Όχι ότι ανακαλύψαμε τον κόσμο και έχουμε πέσει από τα σύννεφα, αλοίμονο. Όμως είναι τόσα πολλά τα παραδείγματα ρατσιστικών συμπεριφορών που εκδηλώνονται πλέον χωρίς κανένα ενδοιασμό και τέτοια η κοινωνική διαστρωμάτωση των φορέων αυτών των συμπεριφορών, που δεν πρέπει να διαφεύγουν της προσοχής.

Ενδεικτικά (και μόνο) αναφέρουμε το παράδειγμα της δημόσιας συζήτησης γύρω από τις πρόσφατες (προεκλογικές) εξαγγελίες των νέων κέντρων κράτησης για τους μετανάστες. Πέρα από το γεγονός ότι δεν είναι κάτι καινούργιο ως είδηση αφού ήδη εδώ και χρόνια λειτουργούν τέτοια στρατόπεδα συγκέντρωσης, η μόνη ουσιαστική αντίδραση υπήρξε από τους κατοίκους των περιοχών που πρόκειται να λειτουργήσουν αυτά τα κέντρα (αν γίνουν τελικά) με επιχειρήματα πιο ρατσιστικά και από τους ίδιους τους εμπνευστές τους. Δεν έχει σημασία ότι πάνω στα κορμιά και τα μυαλά του πιο απαγορευμένου πολιτικά κομματιού της εργατικής τάξης, τους μετανάστες, εφαρμόζεται ο νέος ολοκληρωτισμός. Ούτε το γεγονός ότι άνθρωποι βαφτίζονται λαθραίοι και στερούνται βασικά δικαιώματα με μόνο «έγκλημα» το ότι δεν έχουν χαρτιά. Τώρα που όλο και περισσότερη εργατική δύναμη περισσεύει και οδηγείται στην καταστροφή τόσο λιγότερο απασχολεί την κοινωνία η διαχείριση των σύγχρονων προλετάριων. Δεν αναγνωρίζεται ως πρόβλημα το φαινόμενο της κοινωνικής νομιμοποίησης της ύπαρξης σύγχρονων φυλακών για τους μετανάστες. Ούτε το αν εξαθλιώνονται ή πεθαίνουν και κάποιοι από αυτούς. Το μόνο πρόβλημα που προκύπτει είναι όταν συμβαίνει αυτό δίπλα στο σπίτι μας. Εκφρασμένο διαφορετικά, ας πάνε να πεθάνουν κάπου αλλού.

 

Για ακόμα μια φορά στην ιστορία του καπιταλισμού οι από κάτω αυτού του κόσμου στοχοποιούνται με απίστευτο κυνισμό. Όσο περνάει ο καιρός και οι συνθήκες ζωής των περισσοτέρων χειροτερεύουν, η επίθεση ενάντια στους σύγχρονους άθλιους θα εντείνεται. Για αυτό το μεταναστευτικό παρουσιάζεται ως το νο1 πρόβλημα δημόσιας τάξης. Για να αντιμετωπίζεται ως τέτοιο εξασφαλίζοντας την απαραίτητη κοινωνική συναίνεση. Ούτως ή άλλως οι αντίστοιχες προσλήψεις που αφορούν στην κοινωνικοποίηση των αξιών ασφάλειας και ελέγχου τροφοδοτούν το φαντασιακό των υπηκόων από χρόνια. Έτσι ώστε η απαίτηση για περισσότερη ασφάλεια να θεωρείται επιτακτική, κάτι σαν κοινωνικό αγαθό. Τι κι αν στρέφεται ξεκάθαρα ενάντια στα όποια κοινωνικά δικαιώματα έχουν απομείνει; Αυτά πλέον είναι πολυτέλειες.

 

Και επειδή ο ρατσισμός σε αυτό το μέρος του κόσμου είναι η άλλη όψη της κοινωνικής παρακμής και της ιστορικής αμνησίας κάποια πράγματα καλό είναι να τα θυμίζουμε. Όπως το ότι για χρόνια μεγάλο κομμάτι των ντόπιων υπηκόων εξαργύρωσε την πολιτική επιλογή της ολοκληρωτικής διαχείρισης των χιλιάδων αντρών και γυναικών που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους ερχόμενοι στην ελλάδα. Από την φτηνή/απλήρωτη εργασία σε σπίτια, οικοδομές, χωράφια και το δουλεμπόριο των αιχμάλωτων γυναικών στα κωλόμπαρα προς τέρψη του κάθε κομπλεξικού, ως την διαμορφωμένη κατάσταση ημιπαρανομίας από το επίσημο κράτος με όλα τα γνωστά οφέλη που προσέφερε αυτό το καθεστώς. Το πιο σπουδαίο όμως είναι ότι αποκάλυψε την ονείρωξη του μετασχηματισμού του κάθε ξεφτίλα μικροαστού να γίνει επίδοξο μικρο-αφεντικό. Αλλά ο (καπιταλιστικός) καιρός έχει γυρίσματα. Τώρα που αγριεύουν λοιπόν τα πράγματα και η προλεταριοποίηση είναι γεγονός για αρκετούς ντόπιους, σε σημείο που θεωρούν τους εαυτούς τους μετανάστες στην ίδια τους τη χώρα ή που γίνονται οι ίδιοι μετανάστες στο εξωτερικό, προκύπτει το εξής παράδοξο(;). Δεν αναγνωρίζουν τα κοινά συμφέροντα με τους μετανάστες εργάτες αλλά στρέφονται εχθρικά εναντίον τους. Εξαγριώνονται από την εκμετάλλευση που δέχονται αλλά είναι γεμάτοι ρατσιστικές προκαταλήψεις που δικαιώνουν τις καταστάσεις εκμετάλλευσης. Βιώνουν σκληρά την υποτίμηση της εργασίας τους, άλλοτε ως εργαζόμενοι κι άλλοτε ως άνεργοι, με επιπτώσεις στην ίδια τους τη ζωή, αλλά είναι ανεκτικοί σε ολοκληρωτικές ιδεολογίες που πάντοτε στην ιστορία επικύρωναν την υποτίμηση της εργασίας και της ζωής.

Βέβαια ξέρουμε πολύ καλά τους λόγους για τους οποίους συμβαίνουν τα παραπάνω, ωστόσο συμβαίνουν. Και αυτό το βρίσκουμε συνεχώς μπροστά μας. Γνωρίζοντας πως η εκμετάλλευση και τα αδιέξοδα είναι η μία όψη του νομίσματος. Η άλλη είναι πως οι μετανάστες είναι εικόνα από το μέλλον που κανείς δεν θέλει να σκέφτεται.

Ο ρατσισμός επιτίθεται και χρέος μας είναι η αντιμετώπιση του. Που ξεκινά από τη συνειδητοποίηση της ουσιαστικής αλλαγής των εκφάνσεων του στο πεδίο των κοινωνικών σχέσεων. Δεν είμαστε αντιμέτωποι με τον παλιό φυλετικό ρατσισμό (που ασφαλώς δεν έχει εκλείψει) που δεν πείθει πια κανένα πέρα από μερικούς φανατικούς μισανθρώπους όπως τα ασπόνδυλα της χρυσής αυγής, αλλά με ένα είδος διαφορικού ρατσισμού με τελείως διαφορετικά επιχειρήματα και τρόπους έκφρασης σε σχέση με το παρελθόν. “Υγειονομική βόμβα”, “Πολιτισμική αλλοίωση”, “Απειλή της δημόσιας υγείας”, “Απειλή της δημόσιας ασφάλειας”, “Υποβάθμιση της ποιότητας ζωής” είναι μερικές από τις εκφράσεις του ρατσιστικού λόγου που δημιουργούν το φόβο και την ανασφάλεια στα μυαλά των ντόπιων υποτελών. Προφανής στόχος η “φυσικοποίηση” της ξενοφοβίας που αβίαστα οδηγεί στην ψευδή αντίληψη μιας κοινωνίας που αμύνεται ενάντια στην εισβολή των άλλων. Και εδώ βρίσκεται όλη η ουσία της απενοχοποίησης των προκαταλήψεων. Η κοινωνία παρουσιάζεται να δέχεται επίθεση από τους ξένους που την απειλούν πολιτισμικά και υπαρξιακά. Δεν επιτίθεται σε αυτούς, άρα δικαιολογείται η ολοκληρωτική αντιμετώπιση τους. Πρόκειται για αντιστροφή της πραγματικότητας που πολλές φορές διαφεύγει της προσοχής του παραδοσιακού αντιρατσιστικού λόγου και χτίζει κοινωνικές σχέσεις αποδοχής και νομιμοποίησης. Προς αυτή την κατεύθυνση για παράδειγμα μπορεί να εξηγηθεί ένα είδος συμπάθειας από μερίδα των ελλήνων ακόμα και στους ναζί, που παρουσιάζονται ως θεματοφύλακες της ασφάλειας εκεί που φαινομενικά αποτυγχάνει το ίδιο το κράτος. Όχι μόνο λόγω της αύξησης των εκλογικών ποσοστών των ασπόνδυλων αλλά και εξαιτίας μιας αποδοχής/ανοχής σε νεο-ναζιστικής έμνευσης εξαγγελίες από φασίστες του είδους Χρυσοχοϊδη και Λοβέρδου.

Κι όλα αυτά που ήδη διαμορφώνονται εδώ και 20 χρόνια και στα μέρη μας ενισχύονται στο πολλαπλάσιο από τις απότομες αλλαγές στις συνθήκες της καθημερινής ζωής λόγω της κρίσης. Η υποτίμηση της ζωής σε κάθε ιστορική περίοδο προξενούσε κρίσεις αυτοπεποίθησης, τρωτότητα και την απαρχή εχθρότητας προς άλλους. Η επίσημη δημαγωγία από πλευράς κράτους και αφεντικών, που προπαγανδίζει με όλα τα μέσα αυτή την ψυχαναλυτική ανάγνωση, αξιοποιείται στο μέγιστο από τους εκφραστές της ρατσιστικής ιδεολογίας κατασκευάζοντας τους γνωστούς μύθους για τους μετανάστες που από θύματα παρουσιάζονται ως θύτες όλων των δεινών αυτής της κοινωνίας. Μιας κοινωνίας που κατά τα άλλα ισχυρίζεται για λογαριασμό της πόσο δημοκρατική και φιλόξενη είναι.

 

Το 2ο αντιρατσιστικό φεστιβάλ στη Χίο είναι η αδιαμφισβήτητη έκφραση αλληλεγγύης στο πλευρό όλων όσων αντιμετωπίζουν το ρατσισμό, ξένων και ντόπιων. Από τους μετανάστες και τους πρόσφυγες μέχρι τους τοξικοεξαρτημένους και τα άτομα με ειδικές ανάγκες. Από τους αλλόθρησκους και τις μειονότητες μέχρι τους άστεγους και τις γυναίκες. Είναι ένα ακόμα από τα πολλά καθήκοντα μας που χτίζεται με μαχητικότητα και επιμονή. Γιατί το στοίχημα σε κοινωνικό επίπεδο παίζεται στις σχέσεις που διαμορφώνουν την εμπιστοσύνη μεταξύ μας. Με σεβασμό στη διαφορετικότητα και με αφετηρία την αντίληψη για την κοινή μας μοίρα. Όσοι οδηγούνται στο περιθώριο υφιστάμενοι το ρατσισμό και γίνονται φιγούρες της νέας ολοκληρωτικής διαχείρισης είναι τα ταξικά μας αδέρφια. Γι' αυτό κάθε αντιρατσιστική δράση δεν γίνεται στο όνομα τους, γίνεται μαζί τους. Μοιραζόμαστε τα ζόρια, τις ανασφάλειες, τις φοβίες και τα αδιέξοδα μας. Μαζί με την παθιασμένη ορμή ενάντια σε όσους υποθηκεύουν το μέλλον και διαχειρίζονται τις ζωές μας.

Μαζί τους λοιπόν καλούμαστε να δημιουργήσουμε το υποκείμενο εκείνο που θα οξύνει τον προλεταριακό ανταγωνισμό  και θα φτιάξει αναχώματα ενάντια στην εκμηδένιση της ζωής και της αξιοπρέπειας. Με υπομονή και επιμονή  πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι η εφαρμογή των σχεδίων των κυρίαρχων ήδη περνάει από πάνω μας. Γι’ αυτό και έχει τεράστια σημασία η ανάδειξη των ψευδεπίγραφων επιχειρημάτων που καθηλώνουν τη σκέψη και μουχλιάζουν τα μυαλά. Όπως οι τόνοι “εθνικό” δηλητήριο που χύνονται και τα πατριωτικά τεχνάσματα που για πολλοστή φορά επιστρατεύονται για να κάνουν τη βρώμικη δουλειά. Ο ρατσισμός ριζώνει μέσα στο φόβο του θρυμματισμού της όποιας κοινής ταυτότητας και αυτό είναι ένα σημείο ανταγωνισμού ενάντια στην παγίδα της εθνικής συνείδησης. Είναι επιτακτικό σήμερα να αποκαλυφθεί ο ρόλος όσων συντηρούν αυτό το φόβο ενισχύοντας τα πλέον συντηρητικά αντανακλαστικά. Είτε είναι οργανωμένοι ρατσιστές είτε πατενταρισμένοι φασίστες.

Με συναίσθηση της πραγματικότητας ότι ο ρατσιστικός οχετός και η συνακόλουθη ιδεολογία της μισαλλοδοξίας και του μίσους ντοπάρει μεγάλο μέρος της κοινωνίας καλούμε όλους όσους εναντιώνονται στο νέο ολοκληρωτισμό να σηκώσουν το ανάστημα τους και να πάρουν θέση. Να δημιουργήσουμε από κοινού τα απαραίτητα οδοφράγματα μέσα από μια παράδοση αντιρατσισμού και κοινωνικής αλληλεγγύης. Με αφορμή την οργάνωση του διημέρου λέμε με πείσμα και περηφάνια πως είμαστε όλοι μετανάστες.