Ο αντιμονίτης, η Χίος, και το περιβάλλον στο περιθώριο

>> Γράφει ο Κυριάκος Τσιπούρας

Με τρόμο παρακολουθώ άλλη μία επιβλαβή παρέμβαση του υπουργείου Περιβάλλοντος σε αναγνωρισμένη προστατευόμενη περιοχή NATURA, που βρίσκεται σε ένα πολύ ευαίσθητο περίκλειστο νησιωτικό χώρο στην περιοχή της Χίου, την Βόρεια Χίο.

Η Χίος πασίγνωστη από αρχαιοτάτων χρόνων για την πλούσια βιοποικιλότητα του κινδυνεύει να πέσει θύμα ενός αναχρονιστικού μεταλλευτικού κώδικα, τον Ν.Δ. 210/1973 (ΦΕΚ 277/Α` 5.10.1973), αποικιοκρατικών αντιλήψεων που χρήζει αναγκαίων αλλαγών όπως χαρακτηριστικά είχε πει  η Υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Αλεξάνδρα Σδούκου, μιλώντας στο Συνέδριο RawMat2023, με θέμα «Κρίσιμες πρώτες ύλες: Η στρατηγική αυτονομία της χώρας».

Το Υπουργείο περιβάλλοντος φυσικά τότε και τώρα ανησυχεί  για το πώς θα διευκολύνουν τις διαδικασίες ώστε να διενεργούνται οι εξορύξεις χωρίς εμπόδια επικαλούμενη συνεχώς την αναγκαιότητα για  μετατροπή της καθημερινότητάς μας στην επονομαζόμενη  πράσινη μετάβαση, και βασιζόμενοι στην αυταρέσκεια που διακατέχει τα στελέχη του υπουργείου ότι θέτουν πάντα την βιωσιμότητα και την προστασία του περιβάλλοντος σε προτεραιότητα.

Δυστυχώς τα μέχρι τώρα πεπραγμένα της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου δεν μπορούν μα μας πείσουν για το αντίθετο. Συνεχείς παρεμβάσεις στην περιβαλλοντική νομοθεσία όπου με «ύπουλο» τόπο γίνονται τροποποιήσεις για δήθεν διευκόλυνση των επενδύσεων και για δήθεν προώθηση της πράσινης μετάβασης. Παράδειγμα νομιμοποιούνται αυθαίρετα στις παραλίες ή να προωθείται η καύση των απορριμμάτων για την αντιμετώπιση του μεθανίου ενός από τα πλέον δυνατά  αέρια του θερμοκηπίου, παρόλο που στη κατευθυντήρια γραμμή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τα ΕΣΕΚ, η καύση δεν συμπεριλαμβάνεται ανάμεσα στα προτεινόμενα μέτρα και οι προτεινόμενες πολιτικές για τη μείωση των εκπομπών μεθανίου είναι η διαλογή στην πηγή, και στην αναερόβια χώνευση με ανάκτηση βιοαερίου.

Δυστυχώς τα πεπραγμένα της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου δεν μας πείθουν  για τις αγαθές προθέσεις του αρκεί να δει κανείς την έλλειψη διαχειριστικών σχεδίων σε προστατευόμενες περιοχές, την αναβίωση αναχρονιστικών και επικίνδυνων πια στην σημερινή εποχή που διανύουμε την κλιματική κρίση όπως η εκτροπή του Αχελώου, η επιμελής υποβάθμιση των προτάσεων και γνωμοδοτήσεων όπως των  περιβαλλοντικών οργανώσεων και του ΟΦΥΠΕΚΑ για την δημιουργία αιολικών πάρκων στα καμένα του Έβρου, η έγκριση μελετών περιβαλλοντικών επιπτώσεων που με «αφελή» τρόπο είναι αντιγραμμένες, όπως η μελέτη του αιολικού πάρκου στην ορεινή Ναυπακτία που μιλούσε για την απουσία επιπτώσεων στα πτηνά της Αργολίδας.

Όλα αυτά γίνονται με την επίκληση της αναγκαιότητας για την μετάβαση στην πράσινη αειφορία, η οποία όμως δεν μπορεί να είναι μία μετάβαση του τύπου για παράδειγμα να  γίνεται  μία ολική αντικατάσταση των αυτοκινούμενων οχημάτων με ορυκτά καύσιμα στην πόλη με ηλεκτρικά αυτοκινούμενα,  δεν λύνουμε τα προβλήματα της κυκλοφοριακής κίνησης και της τρωτότητας της πόλης στην κλιματική κρίση αλλάζοντας τον τρόπο χρήσης. Με μία παρόμοια λογική γίνεται αλλαγή της  χρήσης  σε παραγωγική γη για να τοποθετηθούν φωτοβολταικά.

Στην προκήρυξη για την εκμίσθωση έρευνας και εξόρυξης αντιμονίτη Χίου έχουμε να παρατηρήσουμε παρόμοια επιβλαβή ζητήματα για το περιβάλλον και την ζητούμενη πράσινη αναπτυξιακή προοπτική της μυροβόλου νήσου, της Χίου.

Στην προκήρυξη με «αφέλεια» δεν ζητήθηκε η γνώμη του ΟΦΥΠΕΚΑ για την επικείμενη σύμβαση του δημοσίου με ιδιωτική εταιρεία, μη αναγνωρίζοντας το υπουργείο και τα στελέχη του ότι κάθε παρέμβαση σε προστατευόμενη περιοχή, όπως ορίζουν και οι νόμοι της ΕΕ για τη φύση, απαιτούν από τις ελληνικές αρχές να αξιολογήσουν πλήρως τον αντίκτυπο που έχουν τέτοιες δραστηριότητες  προτού τους δώσει το πράσινο φως

Τέτοιο κανονισμοί όπως ο πρόσφατα εγκεκριμένος   κανονισμός για την αποκατάσταση της φύσης 2024/1991 , ο κανονισμός  92/43/ΕΟΚ για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων και της άγριας πανίδας και χλωρίδας, αναφέρουν σαφώς ότι η προστασία, η βελτίωση, και αποκατάσταση προστατευόμενων περιοχών επιβάλλεται για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης  και θεωρείται ότι η ήπια χρήση εναλλακτικών αναπτυξιακών μορφών όπως του περιπατητικού τουρισμού είναι η καλύτερη επιλογή, κάτι που μαθαίνουμε ότι στην περιοχή έχει ορθώς προταθεί και αποφασιστεί με έγκριση του δημοτικού συμβουλίου και με την έκδοση του αντίστοιχου ΦΕΚ. 

Οι κανονισμοί αυτοί σαφέστατα αναφέρουν, ότι κάθε παρέμβαση  σε προστατευόμενες περιοχές πρέπει να μελετάτε δεόντως ως προς τις επιπτώσεις του, ενώ θα πρέπει  η έρευνα να διαχωριστεί από μία μελλοντική εξόρυξη, αφού και μόνο η έρευνα να γίνει οι παρεμβάσεις σε προστατευόμενη περιοχή είναι μεγάλες, αφού έχουμε κατάληψη 200 τετραγωνικών μέτρων γης, διάνοιξη δρόμων, ενόχληση στην πανίδα της περιοχής  από τις δραστηριότητες αυτές.

Επίσης οι κανονισμοί όπως στο άρθρο 6 παράγραφο 2 της Οδηγίας 94/22/ΕΚ, και οι προαναφερόμενοι αναφέρουν σαφώς ότι «Ελλείψει εναλλακτικών λύσεων, ορισμένα έργα τα οποία θα έχουν σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις, ενδέχεται να επιτραπούν για επιτακτικούς λόγους σημαντικού δημοσίου συμφέροντος (δηλ. κοινωνικούς ή οικονομικούς λόγους). Σε περίπτωση που προκύψει κάτι τέτοιο, οι χώρες της ΕΕ πρέπει να θεσπίσουν αντισταθμιστικά μέτρα ώστε να εξασφαλισθεί η προστασία της συνολικής συνοχής του δικτύου Natura 2000.»

Τίποτα όμως από όλα αυτά δεν ισχύουν αφού οι λόγοι σημαντικού δημοσίου συμφέροντος δεν υπάρχουν αφενός διότι δεν ζητήθηκε η έγκριση των πολιτών και κατοίκων της Χίου για την επικείμενη δημιουργία βιομηχανικής ζώνης ενώ αντίκειται σε αποφάσεις και  μελέτες που χαρακτηρίζουν την περιοχή ως φυσικό πνεύμονα του νησιού, αφετέρου δεν γνωρίζει κανείς τα οικονομικά δεδομένα αφού ούτε η μελέτη  της Ελληνικής Αρχής Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών (Ε.Α.Γ.Μ.Ε.), στην οποία θα είχε ανατεθεί η υλοποίηση της δημόσιας μεταλλευτικής έρευνας έγινε,  σύμφωνα πάντα με την ομιλία της υφυπουργού στο Συνέδριο RawMat2023 .

Με βάση αυτά τα δεδομένα και επειδή η σημαντική NATURA περιοχή της Χίου είναι ο φυσικός πνεύμονας της, επομένως πρέπει επιμελώς να προστατευτεί και να επεκταθεί ακόμη, και επειδή όπως λέει  η λαϊκή έκφραση «δεν πουλάμε το γουρούνι στο σακί», όλοι οι Χιώτες πρέπει να είμαστε κάθετα αρνητικοί στη περαιτέρω συνέχιση της διαδικασίας εκμίσθωσης.