Περί Νίκης και Ήττας (Το γαρ εμφρόνως πολεμείν, νικητικόν)
>> Του Κ. Α. Ναυπλιώτη
Σύμφωνα με τα σημερινά δεδομένα και μόνον ο τίτλος του παρόντος ίσως θεωρηθεί από κάποιους…προκλητικός.
Επειδή όμως ο άνθρωπος αν και ζη μέσα στην κοινωνία ως φύση πολιτικό και κοινωνικό ον, εν τούτοις πολλές φορές η συμπεριφορά του υπερβαίνει αυτήν των θηρίων. Ακριβώς αυτό υπαινίσσεται και ο Ευριπίδης στις «Ικέτιδες» (στ. 201) όταν μας λέει: Ο θεός, τον βιωτόν (τον βίον του ανθρώπου) εκ πεφυρμένου και θηριώδους, τον διεστάθμησε (δηλ. τον διευθέτησε), πρώτον μεν ενθείς σύνεσιν, είτα δε άγγελον (αγγελιαφόρον) γλώσσαν δούς.
Ο ίδιος σημειώνει (Φοιν. 715) «μικρόν το πλήθος τήσδε γης, οι δε επιδρομείς άφθονοι». Για να διατηρηθεί όμως η ελευθερία ενός έθνους, πόσο μάλλον του Ελληνικού, το οποίο χαρακτηρίζεται από τη θέληση για ελευθερία καθιστώντας τη θέληση αυτή ως «ήθος και έθος πολυχρόνιον» δηλ. πατροπαράδοτη συνήθεια από τους θεσμούς που τελικά χαρακτηρίζουν κάθε λαό. Συνήθως οι αγώνες των Ελλήνων ήταν για την προάσπιση της πατρίδας και της ελευθερίας του λαού της. Δηλαδή αμυντικοί. Αυτό ισχύει από την εποχή του Ομήρου με την προβολή της ρήσης «είς οιωνός άριστος, αμύνεσθαι περί πάτρης» (Ιλ. Μ 243). Κατά το Ε. Μ, άμυνα (εκ του ρ. αμύνω) σημαίνει αποστρέφω τους εχθρούς («εχθρούς αμύνειν») και προασπίζομαι τους δικούς μου δηλ. ότι ακριβώς και το ρ. αλέξω «αλέξω γαρ το αμύνω».
Η άμυνα όμως δεν ήταν αρκετή εναντίον κάθε εχθρικής επιβουλής . Και εδώ πάλι ο Ευριπίδης θα μας διευκρινίσει, ότι η Νίκη είναι απαραίτητη γιατί «Το νικάν εστίν παν ευβουλία» (ευβουλία = καλή, σωστή σκέψη). Δηλαδή για να νικήσει κανείς δηλ. να φτάσει στη νίκη, δεν αρκεί μόνο η γενναιότητα ούτε και τα όπλα, αλλά εν σοφόν βούλευμα, τας πολλάς χείρας νικά. Το σοφόν αυτό βούλευμα επιβεβαιώθηκε στον Μαραθώνα, στις Πλαταιές, στη Ναυμαχία της Σαλαμίνας, αλλά και κατά την περίοδο του 1821 και σύγχρονα το ’40…
Είναι γνωστό ότι το αντίθετο της Νίκης είναι η Ήττα που ουσιαστικά σημαίνει το να έχεις αποδειχθεί ήσσων - ήττων δηλ. κατώτερος (λιγότερος, μικρότερος) του αντιπάλου και γι’ αυτό να ηττηθείς. Σήμερα χρησιμοποιούμε την έκφραση αποδείχτηκες πολύ λίγος και γι’ αυτό… Ακόμα χρησιμοποιούμε τη λέξη ηττοπάθεια δηλ. κατάπτωση του ηθικού, αλλά και υπερτίμηση των δυνατοτήτων του αντιπάλου και γι αυτό ο ηττοπαθής διακατέχεται από τον αβάσιμον και αδικαιολόγητο φόβο της ήττας.
Θα σταματήσω όμως τη μικρή αυτή περιήγηση, γιατί το θέμα είναι μεγάλο και η επιχείρησις πολύ βαριά. (επιχείρησις εκ του χειρόω = νικώ, δηλ. εκ του χείρ, χειρός (επί+ χειρόω- ω). Απλώς να σημειώσω ότι θέλει αρετήν και τόλμην η ελευθερία δηλ. τόλμην μετά φρονήσεως∙ και να συμπληρώσω τους στοίχους του Αισχύλου (Πέρσαι) που κάποτε μας μεγάλωσαν «Ίτε παίδες Ελλήνων, ελευθερούτε πατρίδα, παίδας τε γυναίκας…»
Αν και έχουμε αναφερθεί στο σημείωμα αυτό περισσότερο στο όνομα του Αισχύλου, εν τούτοις θεωρώ παράλειψη να μη σημειώσουμε την εκτίμηση τού ιστορικού Πολύβιου επί του θέματος, που μας λέει: «Εγώ γαρ φοβερόν μεν είναι φημί τον πόλεμον, ου μην ούτω γε φοβερόν, ώστε παν υπομένειν, χάριν του μη προσδέξαι πόλεμον. Ειρήνη γαρ μετά μεν του δικαίου και πρέποντος κάλλιστον εστί κτήμα και λυσιτελέστατον….». Σήμερα βέβαια οι καιροί έχουν αλλάξει. Όμως εκτιμώ πως δεν δικαιολογείται κατ’ ουδένα τρόπο η εκτίμηση πως η Κύπρος είναι μακριά ,ή τα σχετικά με τις βραχονησίδες. Γιατί για κάθε Νίκη είναι απαραίτητος ο συνδυασμός της τόλμης μετά της φρονήσεως.
Knafpl@hotmail.com
- Προσθήκη νέου σχολίου
- 1373 εμφανίσεις