«Κρίση χρέους, υφαρπαγή γης, χωροταξικός σχεδιασμός»

Με ουσιαστικό διάλογο και τη συμμετοχή σημαντικού αριθμού συμπολιτών μας πραγματοποιήθηκε στο Ομήρειο χθες, Πέμπτη 28/5, η ημερίδα με θέμα «Χωροταξία και Κρίση» που οργάνωσε η Χιακή Συμπολιτεία, με καλεσμένο τον ομότιμο καθηγητή Κ. Χατζημιχάλη.

Η ημερίδα, με αφορμή την παρουσίαση του βιβλίου «Κρίση Χρέους και υφαρπαγή γης» του Κ. Χατζημιχάλη, αποτέλεσε ευκαιρία για να συζητηθούν, σε δύο ξεχωριστές συνεδρίες, κρίσιμα ζητήματα όπως το πώς η γη αποτέλεσε στόχο υφαρπαγής στα χρόνια της κρίσης από μικρά και μεγάλα συμφέροντα, το πώς η χωροταξία επηρεάζει τις προοπτικές ανάπτυξης κάθε τόπου, το πώς, τελικά, η προάσπιση των δημόσιων αγαθών πρέπει να αποτελέσει προτεραιότητα των πολιτών.

Ανοίγοντας τις εργασίες της Ημερίδας ο πανεπιστημιακός Τέλης Τύμπας αναφέρθηκε στη σημασία που δίνει η Χιακή Συμπολιτεία στο χωροταξικό σχεδιασμό και πώς αυτός συνδέεται τελικά με πολιτικές επιλογές και με το αναπτυξιακό μοντέλο που επιλέγουμε για τον τόπο μας.

Στην πρώτη Συνεδρία παρουσιάστηκε αναλυτικά το βιβλίο του Καθηγητή Κωστή Χατζημιχάλη «Κρίση Χρέους και υφαρπαγή γης».

«Χίος: τυχερή και άτυχη ταυτόχρονα»

Στην εισήγηση της η Δημοτική Σύμβουλος Ερμιόνη Φρεζούλη, αφού προσέγγισε ιστορικά το θέμα της υφαρπαγής γης είχε την ευκαιρία να συνδέσει το περιεχόμενο του βιβλίου με τα τεκταινόμενα στη Χίο.  «Η Χίος στάθηκε τυχερή και άτυχη ταυτόχρονα. Από τη μια δεν υπάρχουν εκτάσεις που να παραχωρούνται για υφαρπαγή μέσω του ΤΑΙΠΕΔ, από την άλλη οι δυο βασικές πύλες εισόδου στο νησί, το αεροδρόμιο και σημαντικό τμήμα του λιμανιού της, έχουν περάσει στην ιδιοκτησία του Ταμείου. Η σημασία και των δυο αυτών υποδομών για ένα νησί είναι προφανής και είναι δική μας ευθύνη, των πολιτών, της κοινωνίας, των κινημάτων να ασκήσουμε έντονη πίεση για να απεμπλακούν τελείως από τη διαδικασία εκχώρησης/ιδιωτικοποίησης.» Ενώ αναφερόμενη στην ευθύνη της ίδιας της κοινωνίας υπογράμμισε: «Αυτή τη μοναδικότητα θα πρέπει να σκεφτούμε διπλά πώς θέλουμε να την αξιοποιήσουμε μέσα από δημιουργική καταστροφή ή αν είμαστε διατεθειμένοι να την παραδώσουμε σε περίφραξη, που θα αποστερήσει και από τους κατοίκους και από τους επισκέπτες του νησιού τη δυνατότητα να απολαμβάνουν αυτό το μοναδικό τοπίο.»

«Αλλαγή νοοτροπίας και ισχυρά κινήματα για να προστατευθεί η γη»

 Στη συνέχεια, ο συμπατριώτης μας οικονομολόγος Κώστας Βαττές περιέγραψε με αναλυτικό τρόπο τις στρατηγικές και πρακτικές υφαρπαγής γης, πως αυτές συνδέονται με την κρίση χρέους και πώς συναντώνται σε ολόκληρο τον κόσμο και στην Ελλάδα. Επικέντρωσε ιδιαίτερα στην υποβάθμιση του φυσικού περιβάλλοντος και του μοναδικού μεσογειακού τοπίου μέσω των αλλαγών χρήσης γης ειδικά στις περιπτώσεις μαζικού τουρισμού και στην ευρύτερη μεσογειακή εμπειρία στο θέμα. Ο ομιλητής καταλήγοντας έδωσε ιδιαίτερη έμφαση στον καθοριστικό ρόλο που έχουν να διαδραματίσουν τα κινήματα και οι πρωτοβουλίες πολιτών ειδικά στη σημερινή συγκυρία. «Πρέπει πρώτοι εμείς να αλλάξουμε, αφού χωρίς αλλαγή νοοτροπιών, αλλά και ισχυρά κινήματα είναι αδύνατη η προστασία της γης. Τα ισχυρά κινήματα αποτελούν βασική προϋπόθεση για τη σωτηρία της. Η χλιαρή μέχρι τώρα στάση μιας κυβέρνησης με ρίζες στην αριστερά απέναντι στην υφαρπαγή, έσβησε και την τελευταία ελπίδα όλων αυτών που μπορεί να πίστεψαν ότι οι κυβερνήσεις είναι το μόνο πρόβλημα και ότι μπορεί χωρίς ισχυρό κίνημα και αγώνες να προστατευθεί η γη ή η εργασία».

Κωστής Χατζημιχάλης: «Έγραψα το βιβλίο από οργή για τους τόπους που χάνονται»

Η ημερίδα είχε βεβαίως ως ιδιαίτερη στιγμή την παρέμβαση του καλεσμένου της Χιακής Συμπολιτείας, ομότιμου καθηγητή του Χαροκόπειου Κ. Χατζημιχάλη. Τόνισε πως η αφετηρία για τη συγγραφή του βιβλίου «Κρίση χρέους και υφαρπαγή γης», ήταν η πικρή διαπίστωση (και μαζί η οργή)  πως τόποι οικείοι, περιοχές όπου ο καθένας μας είχε βιώματα ή τόποι ιδιαίτερης σημασίας, σταδιακά άρχισαν να αλλάζουν χέρια στα χρόνια της κρίσης.

Παρατήρησε πως βασικό εμπόδιο στην παραχώρηση τεράστιων εκτάσεων γης ήταν η παροιμιώδης, διαχρονική ανικανότητα του ελληνικού κράτους να οργανώσει ένα επαρκές κτηματολόγιο, με αποτέλεσμα να αποθαρρύνονται οι υποψήφιοι αγοραστές να αποκτήσουν εκτάσεις που δεν είναι κατοχυρωμένες νομικά, ανικανότητα που, ευφυολογώντας, χαρακτήρισε ως «εκδίκηση της γυφτιάς» του ανοργάνωτου ελληνικού κράτους.

Ο Κ. Χατζημιχάλης έκανε δε ιδιαίτερη αναφορά σε δημοσιεύματα γερμανικών εφημερίδων στην αρχή της κρίσης (π.χ. Bild) που έλεγαν «ας πουλήσουν οι Έλληνες ένα νησί», για να αποκαλύψει στη συνέχεια πως οι συνολικές εκτάσεις που επιχείρησαν να εκποιήσουν οι προηγούμενες κυβερνήσεις ισοδυναμούσαν όχι με ένα, αλλά με αρκετά ελληνικά νησιά (ανάμεσά τους: Λήμνος, Υδρα, Σκιάθος, Πόρος, Μύκονος κ.ά.). Κι αυτό, όχι μόνο όσον αφορά την έκτασή τους αλλά και την ιδιαίτερη σημασία τους, οικονομική, περιβαλλοντική και πολιτιστική.

Χίος και  χωροταξικός σχεδιασμός

Κατά τη διάρκεια της δεύτερης Συνεδρίας της Ημερίδας, με θέμα «Χίος και Χωροταξικός Σχεδιασμός στην Κρίση  παρουσιάστηκαν από την Κική Κοντούδη (πολιτικός μηχανικός δομικών έργων), τη Δανάη Αθανασοπούλου (αρχιτέκτων μηχανικός – αρχαιολόγος) και τη Δέσποινα Τσαρδάκα (δημ. Σύμβουλος δήμου Χίου, αρχαιολόγος, υπ. Διδάκτωρ Παν. Θεσσαλίας), τα βασικά συμπεράσματα της προσέγγισης της Ομάδας Εργασίας για το Χωροταξικό που έχει συγκροτήσει η Χιακή Συμπολιτεία.

Βασικό πεδίο πολύμηνης μελέτης της Ομάδας Εργασίας ήταν τα ΣΧΟΑΑΠ των πρώην Δήμων της Χίου καθώς και το Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο της πόλης της Χίου το οποίο βρίσκεται προ των πυλών.  Επισημάνθηκαν οι κίνδυνοι που περικλείονται σε μια αλόγιστη οικιστική ανάπτυξη, καθώς και στην παράδοση σημαντικών περιοχών με μοναδικά χαρακτηριστικά σε εκμεταλλεύσεις εντελώς ασύμβατες με τον χαρακτήρα τους (ΒΑΠΕ κ.ά). Μεταξύ των βασικών αρχών που οφείλουμε να ακολουθούμε  κατά την εκπόνηση του χωροταξικού σχεδιασμού ξεχωρίζει η διαπίστωση ότι «οποιοσδήποτε σχεδιασμός οφείλει να υπηρετεί τις αρχές της αειφόρου ανάπτυξης και  τις βασικές διαστάσεις που τη συνθέτουν, δηλαδή την προστασία του περιβάλλοντος,  την οικονομική αποδοτικότητα και την κοινωνική δικαιοσύνη.»

Σε συγκεκριμένη αναλυτική αναφορά παρουσιάστηκαν οι αδυναμίες και τα προβλήματα των ΣΧΟΑΑΠ που έχουν εκπονηθεί έως σήμερα καθώς και του υπό εκπόνηση ΓΠΣ και αναλύθηκαν οι προτάσεις της Χιακής Συμπολιτείας προς την αρμόδια Υπηρεσία Δόμησης του Δήμου και το Δημοτικό Συμβούλιο.

Μετά την παρουσίαση αυτή, στη δική του παρέμβαση ο Κ. Χατζημιχάλης τόνισε μια κρίσιμη παράμετρο: Είναι τα κινήματα, οι ίδιοι οι πολίτες που πρέπει να ασκήσουν πίεση για να μη ζημιώνεται το δημόσιο, και τελικά όλοι εμείς οι πολίτες, από τις κάθε μορφής υφαρπαγές και καταπατήσεις γης, του ζωτικού χώρου όλων μας, είτε μικρού μεγέθους από ιδιώτες είτε μεγάλου από αρπακτικές επιχειρήσεις και αδιέξοδες πολιτικές αποφάσεις.

Τα συμπεράσματα της ημερίδας συνόψισε ο Δημ. Αθανασόπουλος, ενώ ακολούθησε πλούσιος και έντονος διάλογος των συμμετεχόντων,  ο οποίος ανέδειξε τη σημασία του θέματος, τον καθοριστικό ρόλο που θα έχουν οι χωροταξικές επιλογές σε βάθος χρόνου, αλλά και το ενδιαφέρον του κοινού για ανάλογες πρωτοβουλίες διαλόγου, τις οποίες η Χιακή Συμπολιτεία υπόσχεται να συνεχίσει στο μέλλον για όλα τα κρίσιμα ζητήματα του νησιού.