…και πάλι περί λόγου (η διαφορά του τέως και του πρώην)
>> Του Κ. Α. Ναυπλιώτη
Πολλές φορές έχουμε αναφερθεί απ’ αυτήν εδώ τη στήλη, ότι για όλα υπάρχει μια αιτία∙ αρκεί να την αναζητήσει κανείς μέσω της έρευνας…
Περί λόγου λοιπόν ο λόγος τον οποίο κατά τον Αριστοτέλη «χρήται μόνος των ζώων άνθρωπος…». Για τον λόγο, δεν πρέπει να μας διαφεύγει, ότι εκτός των άλλων μίλησε και ο Πλάτων (Πλ. Σοφιστής 263d) σημειώνοντας «Διάνοια μεν και λόγος ταυτόν. Πλην ο μεν εντός της ψυχής προς αυτήν διάλογος άνευ φωνής γινόμενος, τούτ’ αυτό επωνομάσθη διάνοια.» Άρα ο λόγος είναι φωνή η οποία ουσιαστικά φέρει εις φως δηλ. φανερώνει (φως + νους) τα του νου. Λόγος είναι, ότι έχει σχέση με την λογική. Λογοτεχνία είναι η τέχνη του λόγου. Αλλά και φιλόλογος (κατά το Πλάτωνα) είναι εκείνος που κατέχεται από τον έρωτα προς τον λόγο*. Η δε σκέψη είναι η διάνοια άνευ φθόγγου∙ η οποία γίνεται φωνή αφού όμως περάσει ως ρεύμα φωνής μέσω της διανοίας… Επανερχόμενοι στον Αριστοτέλη (Ρητορική) σημειώνουμε ότι, «ο λόγος εάν μη δηλοί ού ποιήσει το εαυτού έργον».
Γλώσσαν ιέναι** λοιπόν. Δηλ. να μάθωμε να μιλάμε την γλώσσα ή την διάλεκτο, κυρίως ως φθόγγον∙ δηλ. ως σαφή ανθρώπινη φωνή. ετυμ. εκ του φέγγω + θέω*** «ότι εις φως άγει τα του νου.»
Δυστυχώς, σήμερα, θεωρώ πως ο λόγος έγινε λήρος (δηλ. ανόητη ομιλία συνεχούς ροής πρβλ. παραλήρημα). Τέλος να σημειώσουμε πως υπάρχει διαφορά μεταξύ του επιθέτου «πρώην» και του χρονικού επιρρ. «τέως» (βλ. σημ. 3)
Αναγκαίες πρόσθετες διευκρινιστικές σημειώσεις
*Σε προηγούμενο σημείωμα είχαμε αναφερθεί στη σχέση του λόγου με τον έρωτα. Επιπροσθέτως να σημειώσουμε, ότι ο λόγος είναι δημιουργός. Δεν πρέπει να ξεχνάμε το «και είπεν ο θεός γεννηθήτω…», αλλά και το στερεότυπο τού Χριστού «Εγώ δε λέγω υμίν». Έτσι ο λόγος εκτός από δημιουργός, εμπεριέχει και τον νούν της δημιουργίας, που μόνο ο άνθρωπος πάνω στη γη ακόμα και ως χειρώναξ (άναξ των χεριών του) μπορεί να προάγει μέσω της παραγωγής.
**ιέναι∙ απαρέμφατο του είμι (αρχ. πηγαίνω, θα πάω) παράγ. ισθμός, ιόν (μτχ. ουδ. του είμι). Το απαρέμφατο αυτό χρησιμοποιεί και ο Διογένης (ο λεγόμενος κυνικός) όταν μας λέει: ουκ έχει φύγει τους σοφούς επί τας των πλουσίων θύρας ιέναι. Δηλ. δεν είναι φυσικό πράγμα να συχνάζει ο σοφός άνθρωπος στα σπίτια των πλουσίων.
***θέω σημαίνει τρέχω ˂ αρχ. ˂ θρέχω αλλά και θέFω πρβλ. μέλλ. θεύσομαι. Σχετ. η λ. Θεός ο πανταχού παρών Νους του σύμπαντος. Γνωρίζουμε επίσης, ότι, ουδέν ταχύτερον του νοός σχετ. και οι λαϊκές εκφράσεις με τη σκέψη χαίρεται και με τον νούν πλουταίνει ή που τρέχει ο λογισμός σου (δηλ. το μυαλό σου) ή πλέει σε πελάγη ευτυχίας καθώς, πλέω = νέω - πορεύομαι (θαλασσινή λέξη) πόρος, πέρασμα-πέραμα πόρτο κ.α
(3)εδώ θα πρέπει να επισημάνουμε την ουσιαστική (θεωρώ) διαφορά που υπάρχει μεταξύ τού άκλιτου επιθέτου πρώην και του χρονικού επιρρήματος τέως, που πολλοί χρησιμοποιούν λανθασμένα. Πρώην σημαίνει παλαιός, προηγούμενος, όπως π.χ πρώην βουλευτής, πρώην υπουργός, πρώην δήμαρχος, η πρώην γυναίκα του… ενώ το επίρρ. τέως σημαίνει ναι μεν παλαιός, αλλά αναφέρεται σε τίτλο που υπήρχε, και τώρα δεν υπάρχει∙ π.χ τέως βασιλιάς. Προσοχή όμως (!) αυτός μπορεί να αναφερθεί και ως πρώην, μόνο όταν αναφερόμαστε στον τελευταίο…
Επί του προκειμένου λοιπόν, δηλ. περί γλώσσης, ας παραμείνομε άνθρωποι μέρωπες (Όμηρος), αυδήεντες (έχοντες μελωδική φωνή) και όχι βαρβαρόφωνοι (βάρβαρος, ουκ επ’ έθνους αλλά επί φωνής ελαμβάνετο [Σεφ. Βυζάντιος]). (μέρωψ είναι ο άνθρωπος που έχει φωνήν έναρθρον μεριζομένην εις συλλαβάς).
knafpl@hotmail.com
- Προσθήκη νέου σχολίου
- 1419 εμφανίσεις