Η «οικονομία της γνώσης», θεμέλιος λίθος της ανάπτυξης

>> Γράφει ο Σταμάτης Κάρμαντζης, Βουλευτής Ν.Δ Ν.Χίου

Το 2003 η Ελλάδα άσκησε την προεδρία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που μετά τη διεύρυνση συγκροτούσε μια ένωση 450 εκατομμυρίων ανθρώπων, με ιδιαίτερα εγκωμιαστικά σχόλια «ως υπόδειγμα της αποτελεσματικότητας των μεσαίων χωρών στην άσκηση της Προεδρίας»

Εκείνη την εποχή οι όροι της ανάπτυξης επαναπροσδιορίσθηκαν ριζικά με τη δυναμική παρουσία νέων χωρών στην παγκόσμια αγορά και την συνακόλουθη στροφή στην «εξωστρεφή ανάπτυξη»

Η ελληνική οικονομία τότε,  είχε να αντιμετωπίσει ένα «διπλό αδιέξοδο»καθώς δεν  ήταν ανταγωνιστική σε προϊόντα που προερχόταν από χώρες χαμηλού κόστους  εργασίας, που δεν ήταν απλώς προϊόντα ανειδίκευτης εργασίας αλλά ήταν προϊόντα που σταδιακά ενσωμάτωναν στοιχεία τεχνολογικής καινοτομίας. Επίσης δεν μπορούσε να είναι ανταγωνιστική  σε προϊόντα χωρών που υπερτερούσαν σε όρους ποιότητας κα γνώσεων.

Ήταν φανερό ότι η  χώρα μας  δεν μπορούσε να ακολουθήσει καμιά από τις κυρίαρχες στρατηγικές της εξωστρεφούς ανάπτυξης

. Μετά το 2009, η 5ετής ύφεση συγκλόνισε την Ελλάδα, με τη ριζική πτώση του βιοτικού επιπέδου και οδήγησε – διά του αποκλεισμού – στην μόνη εφικτή στρατηγική ανάπτυξης, αυτή του χαμηλού  κόστους εργασίας.

Η ΣΤΡΟΦΗ  ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ

Η στροφή της Ευρωπαϊκής Ένωσης προς την οικονομία της γνώσης είναι ιδιαίτερα έντονη  στο πεδίο της αναπτυξιακής στρατηγικής.

Τρεις προτεραιότητες έχουν κεντρική θέση στη στρατηγική «Ευρώπη 2020»: 1) η έξυπνη ανάπτυξη, με την ανάπτυξη μιας οικονομίας που βασίζεται στη γνώση και την καινοτομία, 2) η βιώσιμη ανάπτυξη, με την προώθηση μιας πιο αποτελεσματικής στη χρησιμοποίηση των πόρων, πιο πράσινης, και πιο ανταγωνιστικής οικονομίας, 3) η ανάπτυξη χωρίς αποκλεισμούς, με την ενίσχυση μιας οικονομίας με υψηλό ποσοστό απασχόλησης που εξασφαλίζει οικονομική, κοινωνική και εδαφική συνοχή.

 Η ομοιογενής πολιτική περιφερειακής ανάπτυξης αντικαταστάθηκε από τοπικά προσδιοριζόμενες πολιτικές που αξιοποιούν τα ισχυρά σημεία

κάθε περιφέρειας, και ενισχύουν επιλεγμένους τομείς ανταγωνιστικότητας πέρα από εθνικά όρια

Η ΕΞΥΠΝΗ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗ ΕΙΝΑΙ Η ΝΕΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

κΗ έξυπνη εξειδίκευση ή στρατηγική RIS3 (Research and Innovation Strategy for Smart Specialization) είναι η νέα πολιτική περιφερειακής ανάπτυξης προσδιορίζεται από τα χαρακτηριστικά κάθε περιοχής και προωθεί το

μετασχηματισμό της περιφερειακής οικονομίας, μέσω διαδικασιών

 «επιχειρηματικής ανακάλυψης» και ευκαιριών στη διεθνή αγορά. Επικεντρώνεται στις δραστηριότητες που έχουν1:) εξωστρεφή / εξαγωγικό προσανατολισμό 2) Στον εκσυγχρονισμό επιχειρήσεων με την υιοθέτηση και διάδοση νέων τεχνολογιών, 3) Στην  τεχνολογική διαφοροποίηση από υφιστάμενες εξειδικεύσεις σε συναφή προϊόντα και υπηρεσίες, 4)Στην ανάπτυξη νέων οικονομικών δραστηριοτήτων μέσω ριζικής τεχνολογικής ανανέωσης και καινοτομίας, και 5 )Στην αξιοποίηση νέων μορφών καινοτομίας, όπως: ανοικτή καινοτομία, , κοινωνική καινοτομία, καινοτομία στις υπηρεσίες.

Οι στρατηγικές έξυπνης εξειδίκευσης 2014-2020 για τις ελληνικές περιφέρειες και το σύνολο της χώρας αποτελούν σήμερα το πλαίσιο για την αντιμετώπιση των διαρθρωτικών αδυναμιών ανταγωνιστικότητας της Ελλάδος, της παραγωγής που δεν βασίζεται σε καινοτομία, ποιότητα και καλή οργάνωσης, και τη  στροφή στην οικονομία της γνώσης.

 Ο σχεδιασμός των στρατηγικών αυτών άρχισε το 2012, τόσο σε κεντρικό όσο και σε περιφερειακό επίπεδο, καθώς με τη μεταρρύθμιση του Καλλικράτη (Ν. 3852/2010) με αρμοδιότητες για θέματα οικονομικής ανάπτυξης, βιομηχανίας, ενέργειας, τουρισμού, περιβάλλοντος

Το ερώτημα της βέλτιστης εξειδίκευσης της ελληνικής οικονομίας έχει τεθεί σε πολλές μελέτες, καθώς έγινε κατανοητό ότι μικρές οικονομίες της Ευρώπης γίνονται ανταγωνιστικότερες με την επικέντρωση της παραγωγής προϊόντων και υπηρεσιών σε ορισμένους κλάδους στους οποίους υπάρχουν συγκριτικά ή ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα.

 Ειδικά για τις Νησιωτικές περιφέρειες(Κρήτη, Νότιο Αιγαίο, Βόρειο Αιγαίο, Ιόνια Νησιά υπάρχουν μεγάλες δυνατότητες στον τομέα του τουρισμού και σε ειδικές μορφές ποιοτικού αγροτικού τομέα).

Η παραγωγική εξειδίκευση, για να είναι αποδοτική, πρέπει υποστηριχθεί από έρευνα και τεχνολογίες που δημιουργούν ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα. Η τεχνολογική και οργανωτική καινοτομία αποτελούν κινητήρες του βιομηχανικού μετασχηματισμού που προωθούν οι στρατηγικές έξυπνης εξειδίκευσης.

 ΟΙ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ RIS3

Οι στρατηγικές RIS3 ενδυναμώνουν τις τάσεις περιφερειακής αποκέντρωσης με τη σημασία που αποδίδουν στην εκ των κάτω διαμόρφωση των στρατηγικών και στον αποφασιστικό ρόλο του ιδιωτικού τομέα.

Σαφής είναι επίσης η προσδοκία των Περιφερειών να διαχειρισθούν τους μελλοντικούς πόρους των διαρθρωτικών ταμείων.

H δυναμική κεντρικής διοίκησης – περιφερειών θα προσδιορίσει αν η έρευνα και η καινοτομία θα αποτελέσουν μια ουσιαστική ευκαιρία παραγωγικού μετασχηματισμού στην επόμενη δεκαετία

«Σε μια περίοδο τεράστιας οικονομικής κρίσης, όπως αυτή που διανύουμε, το στοίχημα της ανάπτυξης και της ανταγωνιστικότητας στον 21ο αιώνα δεν θα βασισθεί στην ανταγωνιστικότητα των χαμηλών μισθών αλλά στην αξιοποίηση της “οικονομίας της γνώσης”, στην δυνατότητά μας να

καινοτομούμε και να παράγουμε υψηλής ποιότητας και προστιθέμενης αξίας προϊόντα και υπηρεσίες»

ΑΝΑΦΟΡΕΣ

-ΓΓΕΤ (2012) Πρόταση ΓΓΕΤ για τη ^ιαμόρφωση Κατευθύνσεων Σχεδιασμού και Κατάρτισης Αναπτυξιακού Προγραμματισμού

2014-2020

- European Commission (2008) Fifth Progress Report on Economic and Social Cohesion – Growing Regions, Growing Europe,

Luxembourg: Office for Official Publications of the European Communities.