Γιώργος Παπανδρέου: Να αποινικοποιηθεί η χρήση της κάνναβης

Την αποποινικοποίηση της κάνναβης για ιδιωτική χρήση ζήτησε, εκ νέου, ο πρώην πρωθυπουργός, Γιώργος Παπανδρέου, στο πλαίσιο της συζήτησης του νομοσχεδίου για τη φαρμακευτική κάνναβη.

"Είμαι εδώ και δεκαετίες υπέρ της αποποινικοποίησης της κάνναβης. Ας τολμήσουμε, όπως πολλές άλλες χώρες και πολιτείες στις ΗΠΑ, να πρωτοπορήσουμε. Να σπάσουμε τα σκληρά κυκλώματα της παράνομης διακίνησης και να ελέγξουμε ως πολιτεία τη διάθεση και την παραγωγή της", ανέφερε μεταξύ άλλων ο κ. Παπανδρέου.

Αναλυτικά η τοποθέτησή του:

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι

Επιτρέψτε μου να ξεκινήσω χαιρετίζοντας την εκεχειρία που επετεύχθη σήμερα στη Μέση Ανατολή. Η βίαιη σύγκρουση μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστίνιων, η αιματοχυσία και η απώλεια αθώων πολιτών, μας θλίβει. Και μας αφορά, γιατί η Ελλάδα έχει αναπτύξει συστηματικές σχέσεις και βαθιά φιλία και με τις δύο πλευρές.

Όμως, δεν αφορά μόνο την περιοχή μας. Η φύση της σύγκρουσης έχει πάρει και διαστάσεις εθνοτικής και θρησκευτικής αντιπαράθεσης. Και αυτό υπονομεύει και την έννοια της συμβίωσης πολιτισμών και άρα κάθε έννοια περιφερειακής συνεργασίας. Υπονομεύει και την έννοια της συμβίωσης πολιτών με διαφορετικές καταγωγές ή πεποιθήσεις και άρα υπονομεύει και τον δημοκρατικό μας πολιτισμό.

Ας ελπίσουμε ότι η εκεχειρία αυτή θα αποτελέσει, επιτέλους, το σκαλοπάτι για να ξεκινήσει μια νέα ειρηνευτική διαδικασία. Η Ελλάδα, με τις παραδοσιακές σχέσεις και με τις δύο πλευρές, θα μπορούσε να παίξει σημαντικό ρόλο στην εξεύρεση λύσης στο πλαίσιο των παγίων αποφάσεων για τη δημιουργία δύο κρατών που θα εγγυώνται - η μία την άλλη- την ασφάλεια τους και την ειρήνη.

Αγαπητοί συνάδελφοι,

Η σημασία της ειρηνικής μας συμβίωσης έχει πάρει νέες διαστάσεις μετά την εμπειρία της πανδημίας. Αν κάτι μας έχει διδάξει, και μας έχει διδάξει πολλά, είναι ότι οι απειλές για την ανθρωπότητα δύσκολα μπορούν να αντιμετωπισθούν χωρίς την ευρύτατη συνεργασία μεταξύ κρατών και λαών.

Συνεργασία στο πεδίο της γνώσης, της επιστήμης και της έρευνας, για τα μέτρα πρόληψης, την παραγωγή προστατευτικού υλικού και εμβολίων, την ίση πρόσβαση για όλους τους λαούς σε εμβόλια και θεραπείες.

Ουδείς ασφαλής, χωρίς να είμαστε όλοι ασφαλείς.

Θυμάμαι, ως πρωθυπουργός, στην αιχμή της οικονομικής κρίσης, το φόβο ακόμη και των μεγαλύτερων οικονομιών του κόσμου, όχι μόνο της Ευρώπης, αλλά και της Κίνας και των ΗΠΑ. Η κατάρρευση μιας πολύ μικρής σχετικά οικονομίας, όπως της ελληνικής, θα είχε καταστροφικές συνέπειες για την παγκόσμια οικονομία.

Τότε βέβαια, η ευρωπαϊκή αλληλεγγύη, έφτασε με μεγάλη καθυστέρηση, μετά από μεγάλη, κοπιώδη προσπάθεια και σκληρή διαπραγμάτευση.

Σήμερα, η έννοια της αλληλεγγύης ακόμα και για τη διάσωση και ανάκαμψη των οικονομιών, όπως στην Ευρώπη, γίνεται για πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας οικουμενική συνείδηση.

Και αυτό συμβαίνει, αγαπητοί συνάδελφοι, γιατί έχει αλλάξει πια η παραδοσιακή έννοια της ασφάλειας.

Τα τανκς, οι φρεγάτες, τα αντιπυραυλικά συστήματα, μοιάζουν αδύναμα μπροστά στις νέου τύπου απειλές, όπως μιας πανδημίας, ή της κλιματικής αλλαγής, ή μιας χρηματοπιστωτικής κρίσης.

Θα ρωτήσετε, και όλα αυτά, τι σχέση έχουν με το παρόν νομοσχέδιο;

Αναφέρω τρεις λόγους:

Πρώτον, μπροστά στις σημερινές ή επικείμενες απειλές θα δοκιμαστούν και θα συγκριθούν μοντέλα διακυβέρνησης. Από τη μία έχουμε ηγεσίες που προωθούν τον απομονωτισμό, υψώνουν τείχη, καλλιεργώντας τον φόβο, τα ταμπού και τα ρατσιστικά στερεότυπα.

Αυτή ήταν και η προσέγγιση του λεγόμενου πολέμου ενάντια στα ναρκωτικά που είχε ξεκινήσει επί Νίξον. Τα ναρκωτικά θα τα αντιμετώπιζε με τον στρατό και την αστυνομία. Το αποτέλεσμα ήταν να περάσει το εμπόριο ναρκωτικών σε υπόγεια εγκληματικά κυκλώματα τα οποία μάλιστα θέριεψαν, έγιναν παντοδύναμα και ανεξέλεγκτα.

Το παράλογο και η αποτυχία αυτής της πολιτικής αποτυπώνεται σε ένα πολύ απλό γεγονός: ότι ακόμα και στις φυλακές δεν μπορούμε να ελέγξουμε τη διακίνηση ναρκωτικών. Η κατασταλτική προσέγγιση ήταν μία πλήρης αποτυχία, αλλά έφερε και πολλή δυστυχία. Ενίσχυσε την παραοικονομία, τα εγκληματικά δίκτυα διακίνησης ναρκωτικών, όπλων και ανθρώπων. Φυλακίστηκαν άπειροι, κυρίως νέοι, στοχοποιήθηκαν οι φτωχότεροι και σε πολλές χώρες οι μειονότητες, χωρίς λόγο, αλλά με τεράστιες επιπτώσεις στη ζωή τους, στη σταδιοδρομία τους, στην υγεία τους, με κοινωνικό στιγματισμό.

Ξοδεύτηκαν τεράστια ποσά, φόροι των πολιτών, για αστυνόμευση, φυλάκιση, δικαστήρια, εξοπλισμούς, χωρίς αποτέλεσμα. Εξοπλίστηκαν δίκτυα παράνομης διακίνησης με όπλα, αλλά και με άπλετο χρήμα.

Ο ΟΗΕ το 2003 υπολόγισε ότι το 1% του παγκόσμιου Α.Ε.Π. πήγαινε σε αυτά τα παράνομα δίκτυα, περίπου 320 δισ. δολάρια. Σήμερα πρέπει να έχει υπερδιπλασιασθεί αυτό το ποσό.

Αυτό το χρήμα και αυτή η δύναμη, δεν κόστισε μόνο σε ζωές. Υπονόμευσε, ακόμα και αιχμαλώτισε, δημοκρατικούς θεσμούς παγκοσμίως. Η διαφθορά, η εξαγορά πολιτικών, δικαστικών λειτουργών, αστυνομικών αξιωματούχων, δημοσιογράφων και μέσων ενημέρωσης, ποδοσφαιρικών λεσχών, είναι μια συνήθης πια πρακτική και αποτελεί μάστιγα για πολλές χώρες, δυστυχώς και στην Ελλάδα.

Ειδικά σε χώρες με πρόσφατες δημοκρατικές κατακτήσεις, όπως στα Βαλκάνια, το παράνομο εμπόριο τείνει να υποκαταστήσει τους θεσμούς της πολιτείας δημιουργώντας τεράστια αστάθεια και ανασφάλεια.

Θύμα αυτής της κατασταλτικής πολιτικής ήταν και η αντιεπιστημονική αντίληψη για την χρήση της κάνναβης. Ακόμα και η φαρμακευτική χρήση έγινε ταμπού.

Το νομοσχέδιο αυτό, όπως και το προηγούμενο επί ΣΥΡΙΖΑ, έρχεται να θεραπεύσει αυτόν τον παραλογισμό.

Χαιρετίζω, κ. Υπουργέ, την τόλμη που σήμερα αποτυπώνεται διακομματικά.

Δεύτερον, η σημερινή πανδημία ανέδειξε το υπέρτατο αγαθό της υγείας. Οικονομία δεν υπάρχει χωρίς δημόσια υγεία.

Για αυτό θα συνιστούσα στην κυβέρνηση να αξιοποιήσει αυτή την συγκυρία ως μια ευκαιρία μετάβασης και μεταμόρφωσης της οικονομίας μας.

Ξέρω από την προσωπική μου εμπειρία διαχείρισης μεγάλων κρίσεων, ότι η πίεση που υφίσταται οποιαδήποτε κυβέρνηση είναι να βρει γρήγορες λύσεις και να επιστρέψει στην κανονικότητα. Δηλαδή, να χάσει μια ευκαιρία βαθύτερων αλλαγών.

Ο ερχομός των εμβολίων, ευπρόσδεκτος και σωτήριος, μπορεί όμως εύκολα να εφησυχάσει, να αποκοιμίσει.

Δεν αποτελεί μια περιστασιακή απειλή η πανδημία. Είτε οι μεταλάξεις, είτε νέες πανδημίες, θα μας απειλήσουν ξανά. Το ερώτημα, δεν είναι το αν, αλλά το πότε. 

Είναι λοιπόν, αδήριτη ανάγκη να ενδυναμωθεί και μετατραπεί το ΕΣΥ σε ένα ευρύτατο σύστημα υγειονομικής ασπίδας για την χώρα μας.

Αυτή η πολιτική θα έχει και έντονο αναπτυξιακό χαρακτήρα. Μαζί με τον τομέα του τουρισμού, της διατροφικής ασφάλειας, της περιβαλλοντικής προστασίας, μια πολιτική που επενδύει στην λεγόμενη «ευζωία», την υγιεινή ζωή, μπορεί να μας αναδείξει πρωτοπόρους.

Και η Ελλάδα, έχει ιδιαίτερα πλεονεκτήματα. Η μεσογειακή δίαιτα, το περιβάλλον και το κλίμα μας, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας - ήλιος, αέρας, γεωθερμία, αλλά και οι νέοι επιστήμονές μας, μπορούν να μετατρέψουν την χώρα μας σε προορισμό υγιεινής ζωής, ευζωίας και βιώσιμης ανάπτυξης.

Αυτή είναι και η Ελλάδα του ανθρωπισμού, της διαφώτισης και της επιστημονικής προσέγγισης των σύγχρονων προβλημάτων. Αυτή είναι η Ελλάδα που πρωτοπορεί σε μια παγκόσμια κοινωνία που αναζητά νέα μοντέλα ανάπτυξης.

Αυτήν πρέπει να αναδείξουμε στην επέτειο των 200 χρόνων ζωής της.

Συμμετέχω, κύριοι συνάδελφοι, από το 2010, ως Πρωθυπουργός τότε, στην Διεθνή Επιτροπή για την Πολιτική στα Ναρκωτικά, του ΟΗΕ.

Βασικός σκοπός αυτής της επιτροπής είναι να φέρει επιστημονικά τεκμηριωμένη πληροφόρηση στην διεθνή κοινότητα ώστε να αντιμετωπισθεί το ζήτημα «ναρκωτικά» με ανθρωπιά, μειώνοντας τις βλάβες σε πολίτες και κοινωνίες.

Τα συμπεράσματα μας είναι συγκεκριμένα και εκφράζονται καθαρά από τον πρώην πρόεδρο της Βραζιλίας, Φερνάντο Καρντόζο, μέλος της επιτροπής μας:

«Ας ξεκινήσουμε αντιμετωπίζοντας τον εθισμό στα ναρκωτικά ως ζήτημα υγείας, μειώνοντας τη ζήτηση ναρκωτικών μέσω αποδεδειγμένων εκπαιδευτικών πρωτοβουλιών και νομικά ρυθμίζοντας παρά ποινικοποιώντας την κάνναβη».

Βασικές συστάσεις της Επιτροπής έχουν ως εξής:

Τερματίστε την ποινικοποίηση, την περιθωριοποίηση και τον στιγματισμό ατόμων που χρησιμοποιούν ναρκωτικά, αλλά δεν κάνουν κακό σε άλλους.

Ενθαρρύνετε τον πειραματισμό από κυβερνήσεις με μοντέλα νομικής ρύθμισης των ναρκωτικών - ειδικά της κάνναβης -, για να υπονομεύσετε τη δύναμη του οργανωμένου εγκλήματος και να διασφαλίσετε την υγεία και την ασφάλεια των πολιτών τους.

Βεβαιωθείτε ότι είναι διαθέσιμοι διάφοροι τρόποι θεραπείας, και όχι μόνο η θεραπεία με μεθαδόνη και βουπρενορφίνη, που έχουν αποδειχθεί επιτυχημένες σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες και τον Καναδά.

Εφαρμόστε τις αρχές και τις πολιτικές για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη μείωση των βλαβών τόσο σε άτομα που χρησιμοποιούν ναρκωτικά όσο και σε εκείνα που εμπλέκονται στα κάτω άκρα των παράνομων αγορών ναρκωτικών, όπως αγρότες, ταχυμεταφορείς και μικροπωλητές.

Αναφέρω μερικά μόνο ονόματα της επιτροπής μας:

Ricardo Lagos

Aleksander Kwaśniewski

Jorge Sampaio

Juan Manuel Santos

George Shultz

Mario Vargas Llosa

Ernesto Zedillo

Ευρισκόμενοι μαζί, αναρωτιόμαστε, αγαπητοί συνάδελφοι,

Αλήθεια, πόσο χρήμα, κόπος, αστυνομικοί, δικαστήρια, αλλά και στιγματισμός για τους νέους μας χρειάζεται από την ποινικοποίηση της χρήσης της κάνναβης;

Και μάλιστα, όταν στην επιστημονική κατάταξη του ρίσκου στην υγεία από την χρήση της, είναι λιγότερο επιβλαβής από τον καπνό ή το οινόπνευμα.

Είμαι εδώ και δεκαετίες υπέρ της αποποινικοποίησης της κάνναβης.

Ας τολμήσουμε, όπως πολλές άλλες χώρες και πολιτείες στις ΗΠΑ, να πρωτοπορήσουμε. Να σπάσουμε τα σκληρά κυκλώματα της παράνομης διακίνησης και να ελέγξουμε ως πολιτεία τη διάθεση και την παραγωγή της.

Προς όφελος ποιων, θα μου πείτε;

Πρώτα, των ίδιων των νέων. Όπως γράφει η Πρόεδρος της Επιτροπής μας, Helen Clark, πρώην Πρωθυπουργός της Νέας Ζηλανδίας, το 80% των νέων κάτω των 25 ετών θα χρησιμοποιήσει τουλάχιστον μια φορά την κάνναβη.

Θέλετε αυτό να γίνει ελεγχόμενα, με προστασία της υγείας τους ή μέσα από παράνομα κυκλώματα, ανεξέλεγκτα και χωρίς γνώση για το τι ακριβώς καταναλώνουν;

Όφελος θα έχει και η πολιτεία:

Στις Ηνωμένες Πολιτείες, το Κολοράντο έχει δημιουργήσει μέσω της φορολογίας έσοδα πάνω από 600 εκατομμύρια δολάρια σε ένα χρόνο και έχει δημιουργήσει νόμιμη βιομηχανία που απασχολεί από 165.000 μέχρι 230.000 εργαζόμενους.

Σε μεγάλο βαθμό αυτά τα έσοδα πήγαν σε σχολεία και στη βοήθεια κοινοτήτων με ιδιαίτερα προβλήματα φτώχειας.

Στη δημόσια υγεία των ΗΠΑ, η νομιμοποίηση της μαριχουάνας είχε επίσης άμεσο θετικό αντίκτυπο στη δημόσια υγεία και στην ασφάλεια - στις πολιτείες που την έχουν νομιμοποιήσει.

Η νόμιμη πρόσβαση στην ιατρική μαριχουάνα έχει συνδεθεί με χαμηλότερα ποσοστά βλάβης που σχετίζονται με τα οπιοειδή, συμπεριλαμβανομένων των θανάτων από υπερβολική δόση οπιοειδών και διαταραχών χρήσης οπιούχων που δεν έχουν υποστεί αγωγή.

Έχει μειώσει κατά 23% την εξάρτηση από τα οπιοειδή, 25% χαμηλότερο ποσοστό υπερδοσολογίας και 15% λιγότερες εισαγωγές φαρμάκων με οπιοειδή σε πολιτείες με νόμιμη πρόσβαση στη μαριχουάνα σε σύγκριση με εκείνες που δεν το έχουν επιτρέψει.

Μετά τη νομιμοποίηση, ο αριθμός των ατόμων που συνελήφθησαν για οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ και άλλων ναρκωτικών μειώθηκε στο Κολοράντο και στην Ουάσιγκτον (δύο πολιτείες που έχουν νομιμοποιήσει την χρήση κάνναβης).

Κύριε υπουργέ, το νομοσχέδιο αυτό είναι ένα σημαντικό και τολμηρό βήμα.

Θεωρώ ότι μπορεί και πρέπει να πάμε παραπέρα:

Για παράδειγμα,

Από τις 170 αιτήσεις για καλλιέργεια, παραγωγή φαρμακευτικής κάνναβης, έχουν εγκριθεί 94, αλλά σήμερα μόνο 2 μονάδες έχουν ξεκινήσει τη λειτουργία τους. Τρανή απόδειξη ότι το νομικό μας οπλοστάσιο χρήζει ουσιαστικής επικαιροποίησης.

Το σχέδιο νόμου, παρά τον εν γένει θετικό του προσανατολισμό έχει ορισμένα σημεία που χρήζουν περαιτέρω βελτίωσης:

-Bασική του έλλειψη το γεγονός ότι δεν ασχολείται με τον «ασθενή»/χρήστη αλλά μόνο με την απλούστευση διαδικασιών για την υποβοήθηση ενδιαφερόμενων επιχειρηματιών. Σήμερα, οι ενδιαφερόμενοι ασθενείς αναγκάζονται είτε να εισάγουν παράνομα τις ποσότητες που απαιτούνται για την ανακούφισή τους από σειρά ασθενειών είτε, ακόμα χειρότερα, να καλλιεργούν οι ίδιοι μικρές ποσότητες.

-Το νομοσχέδιο προτείνει τη διάθεση μόνο των τελικών προϊόντων φαρμακευτικής κάνναβης σε επιλεγμένα σημεία (φαρμακεία - ιδιωτικές κλινικές), αποκλείοντας μια ευρεία γκάμα συναφών παράγωγων προϊόντων (πχ. έλαια - εκχυλίσματα).

-Προβλέπονται δύο διαφορετικές αδειοδοτήσεις (μια άδεια έγκρισης και μια ξεχωριστή άδεια λειτουργίας), εντείνοντας τη σχετική γραφειοκρατία

-Προτείνεται η δυνητική κάλυψη μέρους της ιδιαίτερα ενεργοβόρου καλλιέργειας φαρμακευτικής κάνναβης από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας. Το κίνημα μας αντιπροτείνει ο δυνητικός χαρακτήρας να καταστεί υποχρεωτικός για μέρος τουλάχιστον της απαιτούμενης ενέργειας που θα καταναλωθεί.

Πέραν της φαρμακευτικής κάνναβης, με βάση τα συμπεράσματα της Διεθνούς Επιτροπής στην οποία συμμετέχω, εκτιμώ ότι θα είχε θετικό αποτέλεσμα στην πρόληψη της χρήσης σκληρών ναρκωτικών και τη μείωση των παράνομων δραστηριοτήτων που οδηγούν τους νέους από τα μαλακά στα σκληρά ναρκωτικά, η αποποινικοποίηση της ψυχαγωγικής χρήσης της κάνναβης.

Όσοι φοβούνται ότι αυτό θα οδηγήσει σε χρήση σκληρών ναρκωτικών πλανώνται πλάνην οικτράν. Είναι σαν να λέει κανείς ότι πηγαίνοντας σε μια κάβα για αγορά κρασιού θα μυηθεί κάποιος στην ηρωίνη.

Το αντίθετο ισχύει. Η σωστή ρύθμιση αποτρέπει την παρανομία και χτυπά την καρδιά των παράνομων κυκλωμάτων.

Κλείνω απαντώντας σε όσους θέτουν ηθικά διλήμματα:

Το ηθικό δίλημμα, δεν είναι αν είμαστε υπέρ ή κατά των ναρκωτικών.

Το ηθικό δίλημμα, δεν είναι αν είμαστε υπέρ ή κατά της χρήσης της κάνναβης.

Το ηθικό δίλημμα είναι, αν οι πολιτικές μας και η πολιτεία σώζουν ζωές ή αν οι πολιτικές μας καταστρέφουν ζωές.

Και σε αυτό πρέπει χωρίς ταμπού και με διαύγεια να απαντήσουμε.