Απολογισμός πόνου

Συγκλονιστική ήταν η εισήγηση του Προέδρου του Εργατικού Κέντρου, Τάσου Κώσταλου στην εκδήλωση του ΣΥΡΙΖΑ για την κρίση σε τοπικό επίπεδο, όπου καλεσμένη ήταν μεταξύ άλλων και η βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, Ηρώ Διώτη.

Τον απολογισμό της κατάστασης, τον χαρακτήρισε «απολογισμό πόνου», γιατί όπως τόνισε εκτός από την συναισθηματική φόρτιση, τον θυμό και την οργή που επιφέρει σε όποιον προσπαθεί να καταγράψει κάποια πράγματα, είναι και επιστημονικά δύσκολο να αποτυπωθούν, αφού δεν είναι δυνατή η πρόσβαση στα επιστημονικά στοιχεία που αφορούν το νησί μας.

Έτσι ο κ. Κώσταλος, παρουσίασε αυτό που εισπράττει τα δύο τελευταία χρόνια ως Πρόεδρος του Εργατικού Κέντρου καθώς επίσης και κάποιες πληροφορίες που συνέλλεξε από διάφορα κέντρα πληροφόρησης, πέραν του πόνου των εργαζομένων.

Η εισήγησή του:

«Θεωρώ ότι είναι χρήσιμο να δώσω μια γρήγορη περιγραφή της κατάστασης πριν την κρίση.

 Σύμφωνα με στοιχεία του 2007 το  νησί μας είχε  53.000 χιλιάδες περίπου κατοίκους  που παρήγαγαν  το 0,4 % του εγχώριου ΑΕΠ. Απ’ αυτό το  9% παραγόταν από τη γεωργία, με κύριους πυλώνες τη μαστίχα και τα ψάρια από τις ιχθυοκαλλιέργειες. Το 77%  παραγόταν από τις υπηρεσίες και κυρίως τη ναυτιλία

Τα διαθέσιμα οικονομικά στοιχεία επιβεβαιώνουν μια αύξηση της βιομηχανικής βιοτεχνικής δραστηριότητας την περίοδο 2000-2007. Η μεταποίηση στηρίζεται στην επεξεργασία προϊόντων της πρωτογενούς παραγωγής όπως η μαστίχα, τα εσπεριδοειδή, το ψάρι θαλασσοκαλλιέργειας, ενώ σημαντικό ρόλο παίζουν οι οικογενειακές επιχειρήσεις όπως παραγωγής γλυκών κουταλιού και οι ποτοποιίες. Ο κλάδος του τουρισμού παρουσίαζε μια ασθενή ανάπτυξη. Μόλις το 6% του ΑΕΠ της Χίου προερχόταν  από τον τουρισμό. Την τελευταία δεκαετία παρουσιάστηκε μια αργή αλλά σταθερή αύξηση των κλινών και των διανυκτερεύσεων.

Και τέλος ο κατασκευαστικός κλάδος που παρήγαγε άλλο ένα 6%

Ένα ιδιαίτερα σημαντικό στοιχείο είναι ότι η Χίος κατατασσόταν 2^ηπανελλαδικά όσον αφορά στις αποταμιευτικές καταθέσεις ανά κάτοικο,  ενώ κατατάσσεται σε μια από τις τελευταίες θέσεις πανελλαδικά (41^η), με βάση τον κύκλο εργασιών του λιανικού εμπορίου.

Η Περιφερειακή Ενότητα της Χίου παρουσίαζε και παρουσιάζει ενθαρρυντικά στοιχεία για τις εξαγωγές της, επιτυγχάνοντας σταδιακή βελτίωση κάθε έτος, με αποτέλεσμα από το 2003 έως το 2007 να έχει επιτευχθεί  ο διπλασιασμός του όγκου των εξαγωγών του Νομού. Η πλειονότητα των εξαγωγών της Περιφερειακής Ενότητας προερχόταν και προέρχεται από τα τρόφιμα, καθώς αποτελούν το 90,69% του συνολικού όγκου των εξαγωγών.

Σύμφωνα με το ΠΑΕΠ, το 2003 η Χίος είχε 3.400 επιχειρήσεις με τις περισσότερες στον κλάδο του εμπορίου, ακολουθούμενες από επιχειρήσεις στους κλάδους των ξενοδοχείων-εστιατορίων και της διαχείρισης ακίνητης περιουσίας. Στις επιχειρήσεις αυτές απασχολούνται  7.001 εργαζόμενοι.

 Ενώ το  2009 οι επιχειρήσεις  ξεπέρασαν τις 4.000  απορροφώντας σε σημαντικό βαθμό την ανεργία.   Χαρακτηριστικό βέβαια είναι ότι πρόκειται για  πολύ μικρές επιχειρήσεις.

 Δεν ξεπερνούν τις 20 οι επιχειρήσεις που απασχολούν πάνω από 10 εργαζόμενους.  Έτσι  ο οικονομικά ενεργός πληθυσμός ήταν γύρω στις 18.000, και  η ανεργία στο νησί μας ήταν 3,7% με το σύνολο της χώρας στα 9,5%. Νούμερα βέβαια που δεν αποδίδουν την πραγματικότητα αφού η διαθρωτική ανεργία που είχαμε και καταγραφόταν σε υψηλά ποσοστά στους νέους μέχρι 30 ετών εκτονωνόταν με την αστυφιλία στα μεγάλα αστικά κέντρα.

Τα προηγούμενα χρόνια λοιπόν δεν γνωρίσαμε την πραγματική  ανάπτυξη με νέες καινοτόμες εξωστρεφείς δραστηριότητες, αλλά το παραγόμενο προϊόν ακολούθησε την επίπλαστη πορεία της χώρας και χαρακτηρίστηκε   από την έντονη μετατόπιση από τη γεωργία και τον πρωτογενή τομέα, στις υπηρεσίες και τον τριτογενή τομέα.

¨Έτσι η διαμόρφωση του παραγωγικού ιστού του νησιού μας  είχε σαν αποτέλεσμα να μη νιώσουμε, όπως έγινε σε άλλες περιοχές της χώρας, το ξέσπασμα της κρίσης. 

Ειδικά τον πρώτο χρόνο η κρίση έγινε αισθητή μόνο μέσα από τη μείωση της αγοραστικής δύναμης των συναδέλφων  δημοσίων υπαλλήλων και της τρομοκρατίας που υπήρχε στην ατμόσφαιρα. Ακόμη  και σήμερα δεν έχουμε αντιμετωπίσει το κλείσιμο μεγάλης επιχείρησης και την μαζική έξοδο των εργαζομένων της στην ανεργία.   

Από τις αρχές του δεύτερου χρόνου, η πίεση στα εισοδήματα του εργαζόμενου και του ελληνικού λαού ήδη πλέον έχει κορυφωθεί με τις περικοπές στους μισθούς των δημοσίων υπαλλήλων να έρχονται η μια μετά την άλλη, ενώ η εισφορομπηχτική και φορομπηχτική τακτική της κυβέρνησης παίρνει μορφή χιονοστιβάδας και φέρνει πλέον τη συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού σε απόγνωση.

Ευτυχώς, το κομμάτι της γεωργίας, κυρίως αυτό που στηρίζεται στη μαστίχα και τις ιχθυοκαλλιέργειες, εξακολουθούν να παρουσιάζουν άνοδο στις εξαγωγές τους, ενώ οι εγχώριες πωλήσεις, κυρίως της μαστίχας, μειώνονται, όπως είναι  φυσικό. Οι περιβόητες καταθέσεις του νησιού που παραποιούσαν τα στοιχεία όλα αυτά τα χρόνια, αφού κυρίως προέρχονταν από τη μετανάστευση, έφυγαν στο εξωτερικό, λόγω του κλίματος ανασφάλειας που φρόντισαν οι κυβερνώντες να καλλιεργήσουν. Και αμφιβάλλω αν θα ξαναγυρίσουν ποτέ, αφού ήταν εδώ για συναισθηματικούς λόγους, που εξασθενούν στην  δεύτερη και τρίτη γενιά μεταναστών. Άλλωστε, μη νομίζετε ότι αποτελούσαν  και αναπτυξιακό μοχλό για το νησί,     παρείχαν βέβαια την ανάλογη ρευστότητα στο τραπεζικό σύστημα της χώρας. Οι υπόλοιπες καταθέσεις του χιώτικου λαού στραγγίζουν μέρα με τη μέρα, αφού όλοι πια τουλάχιστον συμπληρώνουν από τα έτοιμα, αν είχαν την τύχη να έχουν. Στις επιχειρήσεις  του τριτογενή τομέα τα πράγματα είναι δραματικά. Οι κυβερνήσεις,  αυτά που όφειλαν να τους ζητήσουν τις εποχές της κερδοφορίας, τα ζητάνε τώρα, την περίοδο της ύφεσης. Από επιχειρήσεις που στην πλειοψηφία τους είναι ήδη υπερδανεισμένες, με μεγάλη ευθύνη και του τραπεζικού συστήματος και των Golden boys του νεοφιλελευθερισμού που εξακολουθούν να βγαίνουν στις τηλεοράσεις να μας πουν πώς θα σωθούμε. Η συντριπτική πλειοψηφία των επιχειρήσεων είναι πολύ μικρές και όχι οργανωμένες. Ο επιχειρηματίας που μπορεί να είναι με την οικογένειά του και έναν ή δύο εργαζόμενους, το παλεύει μέχρι τελευταία στιγμή έστω και για το μεροκάματο. Αυτή η προσπάθεια βέβαια περνάει όπως πάντα πάνω από τον τελευταίο τροχό της άμαξας τον εργαζόμενο, ο οποίος καλείται να δουλέψει ανασφάλιστος με τα μισά λεφτά και πολύ συχνά πια, απλήρωτος για πολλούς μήνες. Στις λίγο πιο μεγάλες επιχειρήσεις σαφώς και δεν είναι καλύτερα τα πράγματα, απλά είναι πιο οργανωμένα και νομιμοφανή, αφού πληρώνοντας τον καλό λογιστή θα αξιοποιήσει όλα αυτά τα νομικά  εργαλεία που φρόντισαν και φροντίζουν οι κυβερνήσεις να τους παρέχουν. Σ’ όλο αυτό το σκηνικό ο εργαζόμενος  με την ελπίδα να φεύγει τελευταία, ανοργάνωτος συνδικαλιστικά  αφού δουλεύει μόνος ή με άλλους δυο τρείς συναδέλφους , περιμένει να γυρίσει η κατάσταση όπως του υπόσχονται οι κυβερνήσεις, να σωθεί η επιχείρηση και να πληρωθεί και αυτός. Όμως όπως γίνεται σ αυτές τις περιπτώσεις ο αδύναμος κρίκος είναι εκείνος και στο τέλος βρίσκεται στον δρόμο χωρίς τα δεδουλευμένα και την αποζημίωση του.  

Δυστυχώς, δεν έχουμε φτάσει ακόμη στην κορύφωση της κατάστασης,  τα πράγματα είναι ήδη εκτός ελέγχου. Αν όχι κάθε μέρα, είμαστε μέρα παρά μέρα στην Επιθεώρηση Εργασίας, μια επιθεώρηση που έχει τέσσερεις  οργανικές θέσεις και  λειτουργεί με δύο.  Οι εργαζόμενοι πολλές φορές περιμένουν στη σειρά για να μιλήσουν μαζί τους.

Ευτυχώς, η ναυτιλία κράτησε κάποια πράγματα και αποτέλεσε και διέξοδο για όσους είχαν φυλλάδιο. Όμως και κι τα πράγματα αλλάζουν. Γνωστός μου μπαρκάρισε το τελευταίο διάστημα και στο γραφείο του είπαν ότι τώρα πια έχουν μεγάλη προσφορά εργασίας και να μην τα ψιλογυρεύει.  Άλλωστε, χαρακτηριστικός ήταν ο διπλασιασμός των εισακτέων στη Ναυτική Σχολή Μηχανικών του νησιού μας, πράγμα που προμηνύει  και την ανεργία που έρχεται στη θάλασσα αφού προηγηθεί η μείωση των μισθών.

Λόγω της οικονομικής κρίσης, της απελευθέρωσης των ακτοπλοϊκών συγκοινωνιών αλλά και της ολιγοπωλιακής και μονοπωλιακής πολιτικής  που ασκείται σε θάλασσα και αέρα , το νησί και τα νησιά γενικότερα έχουν βρεθεί σε χειρότερη θέση από ότι το 2003 όποτε και διεκδικούσαμε όλοι οι αιγαιοπελαγίτες  καλύτερες συγκοινωνίες, διαδηλώνοντας από κοινού στον Πειραιά. Ίσως αυτό να εξελιχτεί σε ένα από τα  μεγαλύτερα προβλήματα του νησιού  αφού μεγαλώνει η απομόνωση και αυξάνει το κόστος των εμπορευμάτων.   Έτσι  ο κλάδος του τουρισμού δέχτηκε μεγάλο πλήγμα, αφού οι Έλληνες που μόνο με τα εισιτήριά τους θα μπορούσαν να εξασφαλίσουν επιπλέον μέρες διακοπών σε άλλο μέρος της ηπειρωτικής Ελλάδας, δεν ήρθαν. Ενώ η οικονομική κρίση και στις άλλες χώρες που συνήθως αποτελούσαν την πελατεία μας, σε συνδυασμό με την μείωση των τιμών  σε άλλα επώνυμα νησιά του Αιγαίου   μείωσε τις αφίξεις και των ξένων τουριστών. Ευτυχώς, αποτέλεσε και αποτελεί τονωτική ένεση η αύξηση των Τούρκων επισκεπτών στο νησί μας.

Ο κλάδος των κατασκευών  που τα προηγούμενα χρόνια έφθασε στο ζενίθ του, και απορροφούσε ένα μεγάλο κομμάτι της απασχόλησης τώρα με την κρίση έχει υποστεί πολύ μεγάλη καθίζηση σε σημείο που να εκδίδονται οικοδομικές άδειες αραιά και πού,   ενώ τα προβαλλόμενα Δημόσια έργα  λίγα έχουν να προσφέρουν  όταν  αναλαμβάνονται από εργολαβίες που έρχονται από άλλα μέρη της χώρας και τα χρήματα ξαναφεύγουν εκτός  νησιού.

Όπως είπα και πριν, η κρίση στο νησί μας ήρθε με μια καθυστέρηση και δεν έχει κορυφωθεί ακόμη, δεν έχουμε ακόμη πιάσει «πάτο». Όμως στις μέρες αυτού του χειμώνα τα πράγματα θα χειροτερέψουν πολύ περισσότερο. Οι άνεργοι και η μαύρη εργασία αυξάνονται με γεωμετρική πρόοδο πια. Οι συναντήσεις με εργαζόμενους που εκλιπαρούν για το μεροκάματο και την υπεράσπιση των δικαιωμάτων τους είναι συνεχής και καθημερινή.  Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, αυτός ο εργαζόμενος, ο εξαθλιωμένος, ο άνεργος που προστρέχει στα συσσίτια για να βρει φαγητό, απειλείται να μείνει και χωρίς γιατρούς και περίθαλψη, αφού για να κάνουμε τους καλούς μαθητές στους δανειστές μας ψηφίζονται νόμοι πρόχειρα και βιαστικά. Στήνεται ο ΕΟΠΠΥ χωρίς να προετοιμαστεί και χωρίς να στελεχωθεί από γιατρούς. Δημιουργούν ασάφειες για τις εξετάσεις και απειλείται το μικροβιολογικό του ΙΚΑ με διακοπή λειτουργίας στο επόμενο διάστημα, αφού σταμάτησε η συνεργασία με την προμηθεύτρια εταιρεία αντιδραστηρίων και ανταλλακτικών. Σε μία εποχή που το  μεροκάματο βρίσκεται με το ζόρι ζητιέται η αύξηση των ελάχιστων ημερομισθίων ασφάλισης για να έχει ο εργαζόμενος γιατρούς.

Μέσα στο 2011, η ανεργία στην περιφέρεια και στο νησί μας εκτινάχθηκε στα ύψη, σημειώνοντας μαζί με Δυτική Ελλάδα τη μεγαλύτερη αύξηση κατά 63% και 65% αντίστοιχα φθάνοντας επίσημα στην περιφέρεια στο 16%.

Και δε μπορούμε να ξεχνάμε ότι σύμφωνα με την έκθεση του Ινστιτούτου Εργασίας, το 2009 πριν την κρίση, ο πραγματικός κατώτατος μισθός, η αγοραστική δύναμη δηλαδή στον ιδιωτικό τομέα ήταν ελαφρώς πάνω από τα επίπεδα του 1984, ενώ η πρόβλεψη της ίδιας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για μετά το 2011 τον έδινε  κάτω από τα επίπεδα του 1984 και έρχονται τώρα να μιλήσουν για τον κατώτερο μισθό στην Ελλάδα και τις ονομαστικές αυξήσεις που πήραμε τα προηγούμενα χρόνια.

Η προσφυγή στο μηχανισμό στήριξης και τα μνημόνια είναι ενταγμένα  στην φιλοσοφία των αριθμών, έτσι η οικονομική πολιτική  κατευθύνθηκε σε αυστηρή δημοσιονομική πειθαρχία για τη μείωση των δημοσίων ελλειμμάτων, με αποτέλεσμα την παντελή έλλειψη αναδιανεμητικών και αναπτυξιακών στοιχείων, παρέτεινε τις συνθήκες οικονομικής κρίσης και ύφεσης της ελληνικής οικονομίας και η συνεχιζόμενη πολιτική μετέτρεψε την ύφεση σε πολύπλευρη κρίση που βυθίζει ακόμα περισσότερο τη χώρα σε παρατεταμένη περίοδο ύφεσης. Εμείς πιστεύουμε ότι αυτή η πολιτική δεν οδηγεί πουθενά, θα πρέπει να επιδιωχθεί α) η αναδιανομή του εισοδήματος υπέρ των ασθενέστερων ομάδων, β) η καταπολέμηση της φοροδιαφυγής και εισφοροδιαφυγής  και τέλος, η διαμόρφωση ενός νέου αναπτυξιακού προτύπου με τη βελτίωση του επιπέδου της διαρθρωτικής ανταγωνιστικότητας.

Σε επίπεδο τοπικό θεωρούμε ότι πέραν της στήριξης και περαιτέρω ανάπτυξης των υγειών κλάδων και επιχειρήσεων ούτως ώστε να διατηρηθεί και να αναπτυχθεί η δραστηριότητά τους θα πρέπει να τονωθεί με κάθε μέσο η απασχόληση για να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα επιβίωσης των ανέργων.

Να αντιμετωπιστούν και να καλυφθούν τα προβλήματα στις συγκοινωνίες του νησιού για να απαλλαγούμε από την περαιτέρω απομόνωση. Είναι απαραίτητο να γίνουν όλα αυτά που θα μειώνουν το κόστος και το χρόνο σύνδεσης του νησιού με το εξωτερικό, την Αθήνα, τον Πειραιά, τη Θεσσαλονίκη αλλά και τα νησιά μεταξύ τους. Να ολοκληρωθούν τα έργα υποδομής που 20 και 30 χρόνια τώρα ασχολούμαστε με τα ίδια και τα ίδια χωρίς να δίνεται κατεύθυνση, και προοπτική για το νησί. Θα μου πείτε, ποιοι θα κάνουν αυτές τις επιλογές και υπό ποιες συνθήκες.  Είναι  πλέον σαφές ότι έρχονται  αλλαγές, όχι μόνο σε εθνικό επίπεδο αλλά σε ευρωπαϊκό και παγκόσμιο. Εμείς σαν Εργατικό Κέντρο εκπροσωπούμε συγκεκριμένους ανθρώπους σε πραγματικό χρόνο και τόπο και προσπαθούμε να κάνουμε ότι μπορούμε για να καλυτερέψουμε τη ζωή τους. Ξέρουμε ότι δεν πάει άλλο και καλούμε τους εργαζόμενους να ανατρέψουν αυτή την αδιέξοδη πολιτική.

Τα πολιτικά κόμματα και οι πολιτικές δυνάμεις έχουν χρέος  να διατυπώσουν τη νέα πρόταση, να πείσουν τον Ελληνικό λαό  να του δώσουν πίσω  την  αξιοπρέπεια του την  ελπίδα και την προοπτική στην χώρα".